Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Scenariusz lekcji

Autor: Jolanta Loritz‑Dobrowolska

Przedmiot: biologia

Temat: Ogniska (,,gorące punkty”) bioróżnorodności

Grupa docelowa: III etap edukacyjny – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XI. Różnorodność biologiczna, jej zagrożenia i ochrona. Uczeń:
2) wymienia główne czynniki geograficzne kształtujące różnorodność gatunkową i ekosystemową Ziemi (klimat, ukształtowanie powierzchni); podaje przykłady miejsc charakteryzujących się szczególnym bogactwem gatunkowym; wykazuje związek pomiędzy rozmieszczeniem biomów a warunkami klimatycznymi na kuli ziemskiej;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XVIII. Różnorodność biologiczna, jej zagrożenia i ochrona. Uczeń:
2) wymienia główne czynniki geograficzne kształtujące różnorodność gatunkową i ekosystemową Ziemi (klimat, ukształtowanie powierzchni); podaje przykłady miejsc charakteryzujących się szczególnym bogactwem gatunkowym; podaje przykłady endemitów jako gatunków unikatowych dla danego miejsca regionu; wykazuje związek pomiędzy rozmieszczeniem biomów a warunkami klimatycznymi na kuli ziemskiej;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • charakteryzuje ognisko bioróżnorodności;

  • porównuje wybrane ogniska bioróżnorodności;

  • ocenia koncepcję „gorących punktów”.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm;

  • kształcenie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

  • odwrócona klasa;

  • odgrywanie ról – debata oksfordzka;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • grafika interaktywna;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją

Na poprzedzających zajęciach nauczyciel omawia temat: Ogniska bioróżnorodności – jakie są i czy należy je chronić?. Uczniowie wymieniają ogniska bioróżnorodności. Nauczyciel dzieli uczniów na 6‑osobowe grupy, a każdej z nich nadaje nazwę jednego z ognisk. Każda grupa rozdziela pomiędzy sobą role: konsument, wyborca, aktywista (świadomy członek społeczności), biznesmen (może udzielić wsparcia finansowego), społecznik (członek organizacji ekologicznej), przeciwnik. Zadaniem uczniów jest przygotowanie argumentów odpowiadających ich roli do debaty. Uczniowie powinni wyszukać informacje w e‑materiale oraz innych źródłach.

Wszyscy uczniowie, nie tylko dyskutanci, zapoznają się e‑materiałem Ogniska (,,gorące punkty”) bioróżnorodności.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel podaje temat debaty: „Ogniska bioróżnorodności – jakie są, czy należy je chronić i w jaki sposób? Z czym to się wiąże?” i prosi uczniów o zajęcie odpowiednio miejsc.

  2. Uczniowie przygotowują klasę do debaty: ustawiają krzesła i stoliki dla uczestników dyskusji i publiczności.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel wyznacza jednego z uczniów na sekretarza debaty i prosi, by notował w skrócie (protokołował) wypowiedzi dyskutantów.

  2. Uczniowie – dyskutanci przedstawiają swoje argumenty, posługując się argumentacją zgodnie z rolami. Powinni wykorzystywać do tego grafikę interaktywną.

  3. Inni uczniowie mogą się włączać do dyskusji, przedstawiając swoje stanowiska (niezależne od ról).

  4. Nauczyciel moderuje dyskusję i w razie potrzeby pomaga dyskutującym w udzielaniu odpowiedzi lub popieraniu swojego stanowiska właściwymi argumentami.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel omawia z uczniami dyskusję; należy sformułować wniosek/deklarację/rezolucję np. „Mimo kosztów i ograniczeń dla lokalnych społeczności utrzymanie i ochrona gorących punktów bioróżnorodności leży w interesie całej ludzkości” oraz uargumentować dlaczego.

  2. Nauczyciel prosi ucznia o ocenę takiej formy lekcji.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne zawarte w e‑materiale.

Materiały pomocnicze:

Można przygotować „ściągi” – krótkie charakterystyki – do poszczególnych ról; to zależy od klasy. Przykładowe opisy ról:

  • konsument – korzysta z surowców naturalnych (drewna, zwierząt, roślin), potrzebuje ich i chce je mieć za wszelką cenę;

  • wyborca – może oddać swój głos na partię “Chronić Ogniska” lub “Ogniskom NIE”, co wywoła określone skutki polityczno‑społeczne;

  • aktywista (świadomy członek lokalnej społeczności) – zdaje sobie sprawę z kosztów, utrudnień i ograniczeń dla jego wspólnoty, ale myśli też szerzej, o skutkach globalnych;

  • biznesmen – może udzielić wsparcia finansowego dla projektów ochrony bioróżnorodności, ale to zależy od rynku (popytu na towary) i polityki;

  • społecznik (członek organizacji ekologicznej) – jest głęboko przekonany, że gatunki w ogniskach są tak ważne, że trzeba je chronić za wszelką cenę;

  • przeciwnik – uważa, że i tak jest za późno, a poza tym skąd wziąć pieniądze, lokalne społeczności zbiednieją jeszcze bardziej, a ludzie są ważniejsi niż kwiatek czy owad.

Anna Kalinowska (red.), Różnorodność biologiczna w wielu odsłonach, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2011.

Andrzej Kędziora, Jerzy Karg, Zagrożenia i ochrona różnorodności biologicznej, „Nauka” 2010, nr 2, s. 107–114.

Bazyli Poskrobko, Tomasz Poskrobko, Katarzyna Skiba, Ochrona biosfery, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007.

Andrew S. Pullin, Biologiczne podstawy ochrony przyrody, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.

Ewa Pyłka‑Gutowska, Ekologia z ochroną środowiska, Wydawnictwo Oświata, Warszawa 2004.

Tomasz Umiński, Zwierzęta i kontynenty, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1984.

January Weiner, Życie i ewolucja biosfery. Podręcznik ekologii ogólnej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej

Uczniowie wykorzystują grafikę interaktywną jako uzasadnienie argumentów w dyskusji – w czasie przygotowania lub podczas dyskusji. Grafikę interaktywną można także wykorzystać na innej lekcji poświęconej bioróżnorodności, np. Różnorodność gatunkowa i ekosystemowa.