Scenariusz zajęć

Autor: Agata Jarszak‑Tyl, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Promieniotwórczość sztuczna

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego - kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

I. Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna. Uczeń:

4) oblicza zmianę masy promieniotwórczego nuklidu w określonym czasie, znając jego okres półtrwania; pisze równania naturalnych przemian promieniotwórczych (αalfa, βbeta¯) oraz sztucznych reakcji jądrowych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje zjawisko sztucznej promieniotwórczości;

• porównuje promieniotwórczość sztuczną z naturalną;

• przewiduje,  jakim przemianom ulegają atomy różnych pierwiastków promieniotwórczych;

• ocenia promieniotwórczość sztuczną pod kątem jej zalet i wad;

• planuje przebieg przemiany jądrowej;

• proponuje równanie przemiany promieniotwórczej na podstawie opisu słownego.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów; -analiza materiału źródłowego;

• dyskusja dydaktyczna;

• drzewko decyzyjne;

• technika zdań podsumowujących;

• technika gadająca ściana.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;

• słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.:  Czy rozwój badań naukowych nad sztuczną promieniotwórczością może zmienić świat? Jeśli tak, to w jakim kierunku? W jakich działach gospodarki mogłoby być to najbardziej do zastosowania?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z  uczniami ustala cele.

3. Rozpoznawanie wiedzy wstępnej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia promieniotwórczość sztuczna.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie analizują w e‑materiale schemat dotyczący radioaktywności oraz istotę sztucznych przemian jądrowych. Nauczyciel upewnia się, czy wszystkie kwestie są zrozumiałe, ewentualnie wyjaśnia wątpliwości.

2. Nauczyciel wprowadza metodę drzewka decyzyjnego jako metodę graficznego zapisu dyskusji uczniów, pozwalającą na podejmowanie decyzji w sytuacji problemowej, gdy trzeba dokonać wartościujących osądów, połączonych z krytycznym myśleniem.

3. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, np. 5‑osobowe. Przedstawia problem wymagający rozważenia i podjęcia decyzji: „Czy decyzja o budowie w Polsce elektrowni atomowej byłaby trafnym rozwiązaniem?” Uczniowie korzystają z różnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału.

4. Prowadzący zajęcia rozdaje grupom schemat drzewka decyzyjnego i omawia sposób graficznego zapisu dyskusji.

5. Poszczególne grupy zapisują możliwe rozwiązania analizowanego problemu oraz określają pozytywne i negatywne skutki proponowanych rozwiązań.

6. Liderzy grup prezentują wyniki prac uczniowskich z zastosowaniem techniki gadająca ściana i kierując się wartościami prezentowanymi przez członków zespołu uzasadnia ostateczną decyzję grupy.

7. Nauczyciel poleca uczniom samodzielną pracę z medium bazowym - symulacja interaktywna. Uczniowie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia załączone do medium bazowym oraz w zestawie ćwiczeń.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np. polecenia do multimedium:

• Który pierwiastek jest najcięższym naturalnie pierwiastkiem?

• Które cząstki są bardziej przenikliwe: elektrony czy neutrony?

• Na czym polega rozszczepienie jądra atomowego?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Nauczyciel prosi uczniów o dokończenie ćwiczeń w e‑materiale.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulacja interaktywna może być wykorzystana przez uczniów podczas przygotowywania się do zajęć.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Który pierwiastek jest najcięższym naturalnie pierwiastkiem?

• Które cząstki są bardziej przenikliwe: elektrony czy neutrony?

• Na czym polega rozszczepienie jądra atomowego?

2. Nauczyciel przygotowuje również arkusze do pracy metodą drzewka decyzyjnego, zamieszczając w nim graficznie (w kształcie drzewa): sytuację wymagającą podjęcia decyzji, możliwe rozwiązania, skutki: pozytywne i negatywne oraz cele i wartości.