Imię i nazwisko autora:

Dariusz Aksamit

Przedmiot:

Fizyka

Temat zajęć:

Co to jest bryła sztywna?

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Cele kształcenia – wymagania ogólne:
I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów w otaczającej rzeczywistości.

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
19) wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu;
III. Mechanika bryły sztywnej. Uczeń:
2) stosuje pojęcie bryły sztywnej; opisuje ruch obrotowy bryły sztywnej wokół osi.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. wyjaśni, co oznacza pojęcie bryły sztywnej.

2. omówi, jakie warunki muszą być spełnione, aby móc uznać obiekt za bryłę sztywną.

3. wyjaśni, jakie korzyści płyną z posługiwania się pojęciem bryły sztywnej w mechanice,

4. wskazuje przykłady obiektów, które można uznać za bryłę sztywną.

Strategie nauczania:

odwrócona klasa (flipped classroom)

Metody nauczania:

- analiza pomysłów,
- pokaz multimedialny.

Formy zajęć:

- praca indywidualna,
- praca grupowa.

Środki dydaktyczne:

tablica, rzutnik.

Materiały pomocnicze:

e‑materiały: „Jaka jest różnica pomiędzy punktem materialnym a bryłą sztywną”, „Kiedy stosuje się pojęcie bryły sztywnej?”.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

Na poprzedniej lekcji nauczyciel zadaje uczniom pracę domową polegającą na wyszukaniu w Internecie hasła „bryła sztywna”. Uczniowie przedstawiają swoje ustalenia. Kolejne grupy prezentują, jaka jest definicja, jakie warunki muszą być spełnione, aby mówić o bryle sztywnej, oraz kiedy to pojęcie jest użyteczne.

Faza realizacyjna

Nauczyciel lub uczeń podsumowuje wypowiedzi i zapisuje je na tablicy – następnie prezentuje serię obiektów (np. metalowy pręt, ścierkę do tablicy, szklankę z wodą, makaron przed gotowaniem i rozgotowany, stalową sprężynę, plastelinę), zapisuje ich nazwy w tabeli i kolejno uczniowie odpowiadają, które warunki w konkretnym przypadku są, a które nie są spełnione – i czy omawiany obiekt można traktować jako bryłę sztywną, czy nie. Uczniowie ustalają na konkretnych przykładach, kiedy dany obiekt może być traktowany jako bryła sztywna, a kiedy może być traktowany jako punkt materialny. Nauczyciel prezentuje zadania 1 ‑ 4 i 8 z części „Sprawdź się” i w dyskusji z całą klasą ustala odpowiedzi.

Faza podsumowująca

Nauczyciel podsumowuje ustalenia z lekcji na temat bryły sztywnej i prezentuje na projektorze animację z niniejszego e‑materiału oraz zadaje pracę domową.

Praca domowa

Rozwiązanie zadań, będących częścią tego e‑materiału, których nie rozwiązano w trakcie lekcji. Nauczyciel prosi uczniów o znalezienie w domu dwóch przykładów obiektów będących bryłami sztywnymi i dwóch niebędących, zapisanie ich nazw i opisanie, dlaczego uczniowie tak uważają (tj. które warunki definicji bryły sztywnej są spełnione, a które nie).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Animacja może być wykorzystana przez uczniów przed lekcją w celu sprowokowania do dyskusji na temat bryły sztywnej.