Scenariusz

Autor:

Learnetic SA

Temat zajęć:

Minerały i skały

Grupa docelowa:

Szkoła podstawowa, przyroda; do wykorzystania również na lekcjach geografii

Ogólny cel kształcenia:

Zapoznanie z podstawowymi minerałami i skałami, ich występowaniem w Polsce oraz znaczeniem gospodarczym.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z dnia 18.12.2006 w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie:

1) porozumiewanie się w języku ojczystym;

3) kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;

5) umiejętność uczenia się.

Cele (szczegółowe) operacyjne:

Uczeń:

bada i opisuje właściwości różnych skał i minerałów;
nazywa i rozpoznaje niektóre skały;
rozpoznaje i nazywa skały typowe dla miejsca zamieszkania: piasek, glina i inne charakterystyczne dla okolicy.

Metody/techniki kształcenia:

pogadanka
doświadczenie
pokaz multimedialny

Formy organizacji pracy:

indywidualna
grupowa

Środki dydaktyczne i praktyczne wskazówki:

Do przeprowadzenia tej lekcji potrzebne są:

szkolny zestaw skał i minerałów;
narzędzia służące do badania twardości minerałów, np. drut miedziany, gwóźdź, rysik/ostrze stalowe;
szkła powiększające, młotki i woreczki na skały;
przyniesione przez uczniów skały czy minerały znalezione w najbliższej okolicy. Nauczyciel powinien wcześniej poprosić uczniów o ich przyniesienie.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca

1. Czynności organizacyjne.

2. Nauczyciel przedstawia temat lekcji.

3. Nauczyciel informuje uczniów, że podczas lekcji będą badać właściwości różnych minerałów i skał oraz poznają nazwy niektórych z nich.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie oglądają film Minerały i skały. W trakcie lekcji nauczyciel będzie mógł ponownie odtworzyć fragmenty, aby np. przypomnieć uczniom, co to są skały i jak je dzielimy.

2. Nauczyciel pyta uczniów, co to są minerały. Mówi, że jedną z ich właściwości jest twardość.

Pyta uczniów, co to znaczy, że coś jest twardsze lub bardziej miękkie i skąd to wiadomo. Po krótkiej dyskusji mówi, że przedmiotem z twardszego materiału można zarysować bardziej miękki materiał. Demonstruje to, używając minerałów (np. zarysowuje paznokciem gips). Pyta uczniów, co jest twardsze: paznokieć czy gips?

3. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Każda grupa dostaje jeden lub dwa minerały wymienione w Tabeli 2 (o zróżnicowanej twardości).

Nauczyciel informuje, że zadaniem uczniów jest zbadanie twardości minerałów i odgadnięcie ich nazw.

Prezentuje narzędzia, które mają do dyspozycji: Tabelę 1, którą uczniowie będą uzupełniać podczas ćwiczenia oraz Tabelę 2 (skala twardości Mohsa). Tłumaczy, że materiały ustawione są w niej według rosnącej twardości i z niej uczniowie odczytają nazwy swoich minerałów. Wskazuje, że czasem wynik nie będzie jednoznaczny. Przed lekcją warto sprawdzić, czy dostępne narzędzia dadzą wynik spójny z danymi w tabeli – w razie konieczności należy ją zmodyfikować.

4. Uczniowie badają twardość swoich minerałów. Uzupełniają tabelę (Tabela 1): wstawiają „+”, jeśli dany materiał zarysował minerał, lub „–”, jeśli nie zarysował.

Korzystając z Tabeli 2, uczniowie identyfikują swoje minerały. Mogą przy tym korzystać z pomocy nauczyciela lub atlasu minerałów (gdy wynik nie jest jednoznaczny).

5. Nauczyciel pyta uczniów, co to są skały, w razie potrzeby ponownie odtwarza część filmu.

6. Nauczyciel wręcza uczniom zestaw skał (zestaw minerałów już podpisanych mają z poprzedniego zadania) i szkła powiększające. W tym ćwiczeniu uczniowie mają do dyspozycji nazwy skał i minerałów. Uczniowie porównują wygląd skał z wyglądem minerałów. Nauczyciel wskazuje wybrane minerały i odpowiednie skały, które budują (np. kwarc – piasek, piaskowiec, granit; kalcyt – wapień, marmur), uczniowie identyfikują podobieństwa i różnice.

Nauczyciel zadaje pomocnicze pytania:

- Które skały są lite, a które luźne?

- Które są jednorodne, a które niejednorodne?

- Jaki maja kolor, czym się od siebie różnią?

- Które skały są skałami osadowymi, magmowymi lub metamorficznymi i co może na to wskazywać? Jak sposób i miejsce powstania skały może wpływać na jej wygląd?

7. Następnie uczniowie identyfikują przyniesione przez siebie okazy – badają i opisują ich właściwości, oceniają ich wygląd i porównują z okazami z zestawu. W tym ćwiczeniu mogą próbować rozkruszać swoje okazy, uderzając je młotkiem przez woreczek.

Notują:

- właściwości okazu (skała luźna czy zbita, jednorodna czy niejednorodna, jaką ma barwę, twardość);

- prawdopodobne pochodzenie (czy jest to skała magmowa, osadowa, metamorficzna);

- inne uwagi i obserwacje;

- czy jest to minerał czy skała;

- jaką ma nazwę.

8. Na koniec uczniowie rozwiązują zadania interaktywne utrwalające wiadomości zdobyte w trakcie lekcji.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel omawia wszystkie zadania, uczniowie podają odpowiedzi.

2. Nauczyciel podsumowuje lekcję, wykorzystując do tego ostatnią stronę Podsumowanie.

Praca domowa

Znajdź okaz skały. Zbadaj i opisz jej właściwości (np. barwę, spoistość, jednorodność, twardość), a następnie, używając dostępnych źródeł (np. atlasu skał i minerałów, Internetu), zidentyfikuj ją.

Karta pracy

R1OiBRnvHX1q51

Źródło: LEARNETIC SA, licencja: CC BY 4.0.

m60acc4d7af21cd0c_1

Metryczka

Tytuł

Minerały i skały

Temat lekcji z e‑podręcznika, do którego materiał się odnosi

3.1 Minerały i skały

Przedmiot

Przyroda

Etap edukacyjny

Szkoła podstawowa

Podstawa programowa

VI. Środowisko przyrodnicze najbliższej okolicy. Uczeń:

4) rozpoznaje skały występujące w okolicy swojego miejsca zamieszkania;

Kompetencje kluczowe

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 18.12.2006, Kompetencje kluczowe: