Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Cechy przemysłu Polski w okresie gospodarki socjalistycznej.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa III

PODSTAWA PROGRAMOWA

Zakres podstawowy: XV. Społeczeństwo i gospodarka Polski: rozmieszczenie ludności i struktura demograficzna, saldo migracji, struktura zatrudnienia i bezrobocie, urbanizacja i sieć osadnicza, warunki rozwoju rolnictwa, restrukturyzacja przemysłu, sieć transportowa, atrakcyjność turystyczna.

Uczeń: 10) podaje przyczyny przemian strukturalnych w przemyśle Polski po 1989 r. i ocenia ich skutki.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia główne cechy polskiego przemysłu w okresie socjalizmu,

• charakteryzuje podstawowe gałęzie przemysłu, w które inwestowało państwo,

• zna przykłady inwestycji z lat 1945‑1989.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, metody operatywne (praca z mapą, praca z tekstem e‑materiału, grafiką interaktywną, krzyżówka), mapa mentalna

Formy zajęć: praca indywidualna, praca grupowa, praca zbiorowa

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, atlas, mapa polityczna Europy, mapa fizyczna Polski, krzyżówka

Materiały pomocnicze

• Geografia ekonomiczna Polski, praca zbiorowa pod red. St. Berezowskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1978.

• Karta pracy (krzyżówka).

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć.

• Pogadanka: Dlaczego kraje Europy zachodniej mają lepiej rozwiniętą gospodarkę? Co w głównym stopniu spowodowało te różnice?

• Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 4‑osobowe, rozdaje im po kilka kolorowych, samoprzylepnych karteczek.

• Nauczyciel prosi uczniów, aby na podstawie części Przeczytaj e‑materiału, uczniowie wypisali na karteczkach najważniejsze cechy wprowadzonej po II wojnie światowej gospodarki socjalistycznej w Polsce.

• Uczniowie analizują tekst, dyskutują między sobą, wybierają i zapisują na karteczkach te cechy, które uważają za najważniejsze i najbardziej charakterystyczne.

• Po upływie określonego przez nauczyciela czasu uczniowie przyklejają swoje karteczki na tablicy.

• Pod kierunkiem nauczyciela dokonują selekcji, wybierają powtarzające się cechy i grupują je.

• Nauczyciel zadaje pytanie: dlaczego uczniowie wybrali te cechy (nauczyciel zaczyna od cech najczęściej się powtarzających) – dyskusja na forum klasy (można sięgnąć do wiedzy historycznej uczniów lub ich zainteresowań).

• W trakcie dyskusji nauczyciel zadaje pytania: dlaczego gospodarka socjalistyczna charakteryzowała się gigantomanią?; dlaczego nastawiona była na rozwój przemysłu?; jakie gałęzie przemysłu głównie rozwijano?

• Nauczyciel tak kieruje dyskusją, aby pojawiły się w niej terminy: nacjonalizacja, bezrobocie ukryte, gospodarka centralnie planowana, energochłonność gospodarki i jej materiałochłonność (mogą się pojawić na kartkach uczniów, jeżeli nie, to należy na nie zwrócić uwagę).

• Następnie uczniowie podają przykłady największych zakładów przemysłowych, które powstały w okresie 1945‑1989.

• Uczniowie wyszukują w atlasie, a następnie wskazują na mapie Polski miasta, w których te zakłady zostały zlokalizowane, przynajmniej dla kilku warto omówić czynniki ich lokalizacji.

• Nawiązanie do powstania RWPG – nauczyciel prosi, aby uczniowie rozwiązali krótką krzyżówkę (karta pracy), której hasłem jest „RWPG”.

• W grupach uczniowie ustalają, co to za organizacja, jakie miała cele, które kraje do niej należały.

• Wskazana grupa referuje ustalenia, inni uczniowie mogą uzupełniać (jeżeli jest taka potrzeba).

• Uczniowie wskazują na mapie politycznej Europy kraje, które należały do RWPG. Tu warto podkreślić, że były one naszymi głównymi partnerami handlowymi .

• Nauczyciel łączy po dwie dotychczasowe grupy – tworzy 3‑4 grupy.

• Uczniowie w grupach zapoznają się z grafiką interaktywną w e‑materiale – ich zadaniem jest ocena poznanej gospodarki socjalistycznej, wypisanie na kartce papieru jej zalet i wad (mała mapa mentalna).

• Uczniowie referują efekty pracy – zalety i wady tej gospodarki mogą zapisać w zeszycie w formie notatki z lekcji.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów i ich zaangażowanie.

• Następnie nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie indywidualnie (lub w parach) wykonują wskazane ćwiczenia z e‑materiału (jeżeli nie zdążą, nauczyciel może zadać wybrane ćwiczenia jako pracę domową).

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – co było łatwe, trudne, ciekawe, jakie są możliwości zastosowania zdobytej wiedzy.

Praca domowa

• Korzystając z ćwiczenia 8 (e‑materiał), uzasadnij, że wielkie zakłady powstałe w czasie PRL‑u bardzo przyczyniły się do zanieczyszczenia/zniszczenia środowiska przyrodniczego w danym regionie Polski.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

• Grafikę interaktywną można wykorzystać do omówienia rozmieszczenia okręgów przemysłowych/koncentracji przemysłu (zakres rozszerzony XI. 2) oraz przy omawianiu zmian społecznych i gospodarczych w Europie po 1989 r. (zakres rozszerzony XX.2).