Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Działania wojenne na pozostałych frontach w latach 1915–1916

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• udowadnia, że słusznie I wojna jest uznawana za wojnę światową;

• opisuje udział każdego kontynentu w zmaganiach wojennych;

• wyznacza granicę poświęceń ludności cywilnej dla wysiłku wojennego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Działania wojenne na pozostałych frontach w latach 1915–1916”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Chętni/wybrani uczniowie przygotowują prezentację na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla uczniom temat, cel zajęć zawarte w sekcji „Wprowadzenie” oraz wspólnie z nimi ustala kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel poleca jednemu z uczniów, aby powtórzył informacje, które uczniowie mieli powtórzyć przed lekcją. W razie potrzeby uzupełnia wypowiedź ucznia i udziela informacji zwrotnej.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji efektów pracy w domu wybranych uczniów. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje.

2. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel czyta polecenie 1: „Przeanalizuj wybrane bitwy, które rozegrały się na frontach I wojny światowej. W miejsce zwycięstw alianckich wstaw flagę czerwoną, a w miejsce zwycięstw państw centralnych wstaw flagę czarną. Sformułuj na tej podstawie wniosek dotyczący tego, na czyją stronę przechylała się szala zwycięstwa w latach 1915‑1916.” i poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale.

3. Nauczyciel prezentuje treść polecenia nr 2 „Przeanalizuj mapę z przebiegiem frontów I wojny światowej w latach 1915–1916 i określ, jaka była różnica w prowadzeniu działań wojennych na frontach zachodnim i wschodnim. Z czego ona wynikała i jakie były tego konsekwencje?”, a następnie uczniowe wykonują je indywidualnie. Omówienie zadań jest prowadzone przez nauczyciela i następuje bezpośrednio po wykonaniu przez uczniów polecenia.

4. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenia nr od 1 do 6, które zostały wyświetlone na tablicy. Nauczyciel śledzi na platformie postępy uczestników zajęć, sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

Faza podsumowująca:

1. Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.

2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

2. Opracuj podsumowanie tematu „Działania wojenne na pozostałych frontach w latach 1915–1916” w formie pytań do krzyżówki.

Materiały pomocnicze:

• A. Radziwiłł, W. Roszkowski, Historia 1871‑1939, Warszawa 1998.

• R. Pipes, Krótka historia, tłum. W. Jeżewski, Warszawa 2007.

• D.G. Llyod, Prawda o traktacie wersalskim, A.L. Pański, Warszawa 1938.

• Wielka historia Polski, tomy 1‑10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

• Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

• E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, *Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Mapa interaktywna”, aby przygotować się do późniejszej pracy.

Spis nieopisanych ilustracji:

• Ćwiczenie 1 - Mapa Europy podczas I wojny światowej, lata 1914‑1918; CC BY‑SA 3.0, Krystian Chariza i zespół;

• Ćwiczenie 2 - Ilustracja przy odpowiedzi „Philippe Petain” - Mapa bitwy pod Verdun 1916 r., CC BY‑SA 3.0, Contentplus.sp. z o.o. na podstawie Wikimedia Commons;

• Ćwiczenie 2 - Ilustracja przy odpowiedzi „Paul von Hindenburg” - Mapa bitwy pod Tannenbergiem; CC BY‑SA 3.0, Contentplus.sp. z o.o. na podstawie Wikimedia Commons;

• Ćwiczenie 2 - Ilustracja przy odpowiedzi „Helmuth von Moltke” - Mapa bitwy nad Marną 1914 r., CC BY‑SA 3.0, Contentplus.sp. z o.o. na podstawie Wikimedia Commons;

• Ćwiczenie 6 - Ilustracja przy odpowiedzi „zniszczenia materialne” - Zdjęcie zniszczonych domów w mieście w Belgii, 1915 r., domena publiczna, Wikimedia Commons;

• Ćwiczenie 6 - Ilustracja przy odpowiedzi „zatrudnienie kobiet” - Zdjęcie bohaterskich kobiet Francji, pracujących w polu; domena publiczna, Wikimedia Commons;

• Ćwiczenie 6 - Ilustracja przy odpowiedzi „ograniczenie praw i wolności obywatelskich” - Plakat przedstawiający kobietę symbolizującą Kolumbię przywiązaną do pala; domena publiczna, Wikimedia Commons;

• Ćwiczenie 6 - Ilustracja przy odpowiedzi „przestawienie gospodarki na tory wojenne” - Zdjęcie z niemieckiej fabryki amunicji; CC BY‑SA 3.0, Bundesarchiv, Bild, Wikimedia Commons;

• Ćwiczenie 8 - Mapa półwyspu Gallipoli, CC BY‑SA 3.0, Contentplus.sp. z o.o. na podstawie Jheijmans, Wikimedia Commons.