Dla nauczyciela

Autorki: Małgorzata Kosińska‑Pułka, Bożena Święch

Przedmiot: Język polski

Temat: Siła wyrazu postaci Wokulskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, oficjalne od potocznego.

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;

IV. Samokształcenie.

5. dokonuje krytycznej selekcji źródeł;

6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;

9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Lektura obowiązkowa

23) Bolesław Prus, Lalka, Z legend dawnego Egiptu;

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

11) porównuje różnorodne propozycje odczytania tego samego utworu literackiego;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

porządkuje swoją wiedzę na temat Stanisława Wokulskiego,
ocenia relacje Stanisława Wokulskiego z innymi bohaterami Lalki Bolesława Prusa,
dowodzi, czy stworzony przez Prusa wizerunek kapitalisty jest dzisiaj aktualny i atrakcyjny,
redaguje listę cech bohatera atrakcyjnych dla współczesnego odbiorcy.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
analiza SWOT.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Siła wyrazu postaci Wokulskiego”. Uczestnicy zajęć zapoznają się z nagraniem w sekcji „Audiobook” Czy Wokulski jest cool? i wykonują związane z nim polecenia.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel podaje cele zajęć oraz ustala z uczniami kryteria sukcesu. Następnie informuje uczniów o tym, że będą wykorzystywać na lekcji zasady metody SWOT: S (Strengths) – mocne strony, W (Weaknesses) – słabe strony, O (Opportunities) – szanse, T (Threats) – zagrożenia.
Objaśnia celowość jej zastosowania na zajęciach dotyczących Stanisława Wokulskiego.
Nauczyciel prosi, aby uczniowie zapisali na kartkach cechy i umiejętności, które ich zdaniem powinien mieć człowiek współczesny, aby dobrze funkcjonować w otaczającym go świecie.

Faza realizacyjna:

Uczniowie przyklejają na tablicy zapisane kartki, a następnie porządkują, grupując powtarzające się cechy oraz umiejętności bohatera.
Nauczyciel proponuje, aby uczniowie rozpoczęli pracę w grupach 4‑osobowych i posługując się metodą SWOT, ocenili cechy i umiejętności bohatera Lalki; wskazali te, dzięki którym Stanisław Wokulski mógłby funkcjonować w świecie współczesnym, i takie, które by to utrudniały.
Uczestnicy zajęć pracują z e‑podręcznikiem; wykorzystują zamieszczone cytaty z wypowiedzi internetowych, odwołują się do znajomości Lalki Bolesława Prusa oraz tekstu publicystycznego zamieszczonego w sekcji „Audiobook”, z którym zapoznali się przed lekcją.
Grupy prezentują opracowane zespołowo grafiki SWOT i ustnie uzasadniają wybrane przez siebie mocne i słabe strony Stanisława Wokulskiego.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel proponuje, aby uczniowie, w swobodnej dyskusji, odpowiedź na pytanie: Czy z punktu widzenia współczesnych czytelników Stanisław Wokulski jest atrakcyjnym bohaterem?
Prowadzący omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

Wyobraź sobie, że Stanisław Wokulski jest doradcą we współczesnym Ministerstwie Gospodarki. Zanotuj, jakich rad mógłby udzielić ministrowi.

Materiały pomocnicze:

Witold Bobiński, Konteksty kulturowe w dydaktyce literatury, w: Polonista w szkole, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków 2004.
Olga Tokarczuk, Lalka i perła, Kraków 2001.
Ryszard Koziołek, Wiele tytułów, Warszawa 2019.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Prezentacja