Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Magdalena Fuhrmann
Przedmiot: geografia
Temat lekcji: Społeczno‑gospodarcze skutki starzenia się społeczeństw
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony, klasa IV
PODSTAWA PROGRAMOWA
Cele kształcenia - wymagania ogólne
I. Wiedza geograficzna
1) Rozumienie specjalistycznych pojęć i posługiwanie się terminami geograficznymi.
2) Rozszerzenie wiedzy niezbędnej do zrozumienia istoty zjawisk oraz charakteru i dynamiki procesów zachodzących w środowisku geograficznym w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.
6) Integrowanie wiedzy przyrodniczej, społecznej, ekonomicznej i humanistycznej.
II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce
1) Prowadzenie obserwacji i pomiarów w terenie, opracowanie i prezentacja wyników, analizowanie pozyskanych danych oraz formułowanie wniosków na ich podstawie.
2) Analizowanie i wyjaśnianie zjawisk i procesów geograficznych oraz zróżnicowania przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego świata.
4) Formułowanie twierdzeń o prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska przyrodniczego i społeczno‑gospodarczego oraz wzajemnych zależności w systemie przyroda – człowiek – gospodarka.
III. Kształtowanie postaw
1) Rozwijanie dociekliwości poznawczej, ukierunkowanej na poszukiwanie prawdy, dobra i piękna.
2) Kształtowanie przekonania o użyteczności edukacji geograficznej dla osobistego rozwoju człowieka oraz aktywności społecznej.
Treści nauczania - wymagania szczegółowe
XX. Problemy polityczne współczesnego świata: współczesne zmiany na mapie politycznej świata, przemiany systemowe w Europie, funkcjonowanie Unii Europejskiej, przyczyny i skutki terroryzmu, relacje między cywilizacją zachodnią i cywilizacją islamu. Uczeń:
2) przedstawia i ocenia skutki (polityczne, społeczne i gospodarcze) przemian ustrojowych i gospodarczych w Europie i krajach byłego ZSRR po 1989 r.
XXI) Wybrane problemy społeczne współczesnego świata: problemy demograficzne, skutki migracji, problemy uchodźstwa, handel ludźmi na świecie, niewolnictwo, wykorzystywanie pracy dzieci i pracowników w krajach o niskich kosztach pracy, bezrobocie, prześladowania religijne i nietolerancja. Uczeń:
formułuje hipotezy dotyczące wpływu procesów starzenia się ludności na życie społeczne i gospodarkę, ze szczególnym uwzględnieniem Europy.
Kształtowane kompetencje kluczowe
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
poznaje proces starzenia się społeczeństw,
rozumie konsekwencje procesu starzenia się ludności dla społeczeństwa i gospodarki,
potrafi wskazać działania ograniczające negatywne konsekwencje procesu starzenia się społeczeństw.
Strategie nauczania: asocjacyjna
Metody i techniki nauczania: Blended learnign, IBSE
Forma zajęć: praca w grupach
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, zeszyt
Materiały pomocnicze
Adamczyk M., Starzenie się społeczeństwa polskiego wyzwanie zrównoważonego rozwoju, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria Organizacja i Zarządzanie, z. 106, poz. 1981, s. 105‑113.
Kilan M., Starzenie się społeczeństw wyzwaniem dla współczesnego świata, Praca Socjalna, 1(styczeń‑luty), s. 21‑34.
Okólski M., Demografia: podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005.
Starzenie się społeczeństwa polskiego i jego skutki, Opracowanie tematyczne OT‑601, Kancelaria Senatu, Biuro Analiz i Dokumentacji, 2011.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Przedstawienie celu lekcji.
Nauczyciel w krótkiej dyskusji z uczniami przypomina pojęcia związane z kształtowaniem się liczby ludności i jej struktury wiekowej (przypomnienie pojęć).
Faza realizacyjna
Uczniowie indywidualnie zapoznają się z e‑materiałem.
Po przedstawieniu i wyjaśnieniu treści lekcji, nauczyciel w formie ustnej weryfikuje zrozumienie materiału przez uczniów.
Następnie uczniowie w parach zapoznają się ponownie z tabelami danych zawartymi w e‑materiale. Uczniowie wykonują polecenia zawarte pod tabelami. Nauczyciel sprawdza na forum klasy poprawność analizy.
Następnie każdy uczeń indywidualnie w zeszycie przygotowuje odpowiedź na pytanie: Jakie są przyczyny procesu starzenia się społeczeństwa? Dodatkowo opisuje własnymi słowami dwie wybrane konsekwencje procesu starzenia się ludności.
Nauczyciel dzieli uczniów na kilka grup.
Uczniowie zapoznają się z audiobookiem i przygotowują w grupach (lub parach – decyduje nauczyciel) prezentację na temat dotychczasowej aktywności międzynarodowej w zakresie przeciwdziałania negatywnym skutkom starzenia się społeczeństwa.
Uczniowie prezentują swoje wypowiedzi. Nauczyciel ustnie weryfikuje zrozumienie materiału omówionego na lekcji.
Faza podsumowująca
Przypomnienie celów lekcji.
Podsumowanie wiedzy zaprezentowanej na lekcji.
Utrwalenie najważniejszych pojęć, szczególnie tych, które sprawiały uczniom najwięcej problemów podczas zajęć.
Ocena pracy uczniów podczas lekcji.
Praca domowa
Przygotowanie pracy pisemnej lub posteru/prezentacji (decyduje nauczyciel) na temat zmian, jakie zaszły w miejscu zamieszkania ucznia na skutek procesu starzenia się demograficznego. W opracowaniu uczniowie mogą przeprowadzić rozmowy ze swoimi rodzicami, rodziną czy starszymi znajomymi (zadanie długoterminowe).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium Materiał multimedialny zwarty w e‑materiale może być wykorzystany podczas powtórzenia materiału całego działu pt. „Wybrane problemy społeczne współczesnego świata”, a także podczas utrwalania umiejętności przekształcania danych oraz analizowania danych statystycznych.