Autor: Katarzyna Lewandowska

Temat: Król mrówek, czyli prywatna mitologia Zbigniewa Herberta

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Poznasz wybrane opowieści ze zbioru Król mrówek. Prywatna mitologia Zbigniewa Herberta.

• Wyjaśnisz, w jaki sposób poeta przedstawia mniej znanych bohaterów mitologicznych.

• Określisz funkcje ironii w tekstach Herberta.

• Dowiesz się, czemu mogą służyć reinterpretacje mitów.

• Wskażesz różnice między mitologicznym Prometeuszem a bohaterem opisanym przez Herberta.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wskazuje funkcje mitów;

• dostrzega uniwersalność mitów;

• charakteryzuje bohaterów Króla mrówek Zbigniewa Herberta;

• identyfikuje ironię i wyjaśnia jej funkcję w zbiorze opowiadań Z. Herberta;

• tworzy własny tekst literacki (opowiadanie);

• w argumentacji posługuje się cytatami, odwołując się do tekstów źródłowych oraz krytyczno‑literackich;

• porównuje utwory literackie, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Każdy uczeń przed lekcją przypomina sobie najważniejsze mity greckie znane klasy I lub poprzednich etapów edukacji. Wybiera jeden mit, który jest mu szczególnie bliski, i przypomina sobie dokładnie jego treść.

2. Warto przygotować zbiory mitologii greckiej do wykorzystania przez uczniów w pracy na lekcji, np. Jana Parandowskiego, Roberta Gravesa lub Wandy Markowskiej.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom cele zajęć oraz wspólnie ustala z nimi kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel prowadzi rozmowę wprowadzającą w świat mitów greckich i ich interpretacji. Pyta uczniów, do czego służyły mity, jakie były ich funkcje. Uczniowie wskazują na funkcje: poznawczą, religijną i społeczną mitów, podają przykłady.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie zapoznają się indywidualnie z treściami w sekcji Przeczytaj. Nauczyciel omawia z nimi tę część e‑materiału, pytając, dlaczego Z. Herbert zreinterpretował mity, co dzięki temu zabiegowi chciał osiągnąć, kto jest bohaterem jego opowieści i czym różnią się one od mitów znanych uczniom.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla galerię zdjęć interaktywnych na dużym ekranie, odtwarza nagrania fragmentów Króla mrówek. Następnie uczniowie w parach przygotowują krótką wypowiedź pisemną na temat uniwersalności mitów, odpowiadając na pytanie, jakie prawdy o współczesnym świecie można z nich wyczytać.

3. Praca indywidualna. Każdy uczeń przygotowuje krótkie opowiadanie będące reinterpretacją jego ulubionego mitu. Chętni uczniowie odczytują na głos swoje propozycje. Wspólne identyfikowanie uniwersalnych treści w propozycjach uczniów.

4. W ramach podsumowania lekcji uczniowie zapoznają się z mapą myśli w e‑materiale i uzupełniają ją swoimi przykładami i spostrzeżeniami.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o odpowiedź na pytanie: dlaczego zbiór Król mrówek określany jest jako „prywatna mitologia” Zbigniewa Herberta?

2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Ćwiczenia 2‑5 dołączone do mapy myśli lub ćwiczenie 6.

Materiały pomocnicze:

• Przemysław Czapliński, Ironia mniejsza. Apokryfy mityczne Zbigniewa Herberta, [w:] Portret z początku wieku. Twórczość Zbigniewa Herberta. Studia, red. W. Ligęza, Lublin 2005, s. 298.

• Jakub Jurkowski, Niedoceniona mitologia niedocenionych – refleksje o „Królu mrówek” Zbigniewa Herberta, czyli tragiczna próba oswojenia okrucieństwa bogów, „Colloquia Litteraria” 2015, nr 2, s. 85–86.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Galeria zdjęć interaktywnych” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.