Autor: Joanna Oparek

Temat: Mitologia starożytnego Rzymu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• określi opisany w mitologii zakres działania wybranych bogów rzymskich;

• na podstawie opowieści o Eneaszu scharakteryzuje relacje między bogami a ludźmi;

• na podstawie opowieści o Eneaszu wyjaśni, na czym polega podobieństwo rzymskich bogów do człowieka;

• udowodni, że opowieść o Eneaszu jest mitem.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel opowiada o książce Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian Jana Parandowskiego, której fragmenty prezentowane są w e‑materiale. Zaznacza, że książka wydana po raz pierwszy w roku 1924 pozostaje jednym z podstawowych tekstów, opisujących wierzenia starożytnych Greków i Rzymian. Nauczyciel może dodać, że „rzymska” część dzieła rozpoczynała się od eseju o religii rzymskiej, gdzie zarysowane zostały różnice występujące między wierzeniami rzymskimi a greckimi. Nauczyciel zwraca uwagę, że Parandowski opisał:
   • źródła kultu rzymskiego, wyróżniając kult zmarłych i kult bóstw domowych,
   • naczelnych bogów rzymskich,
   • bóstwa ziemskie, związane z siłami natury i mające wpływ na los człowieka,
   • kult bohaterów i władców.
   Poza tym opisana została specyfika religii rzymskiej, którą była skłonność
   do personifikacji cnót, uczuć i pojęć moralnych. W osobnym eseju Parandowski rozważał wpływ innych religii na kulturę rzymską.
   dodatkowo:
   Nauczyciel może także krótko zaprezentować uczniom Mitologię Greków i Rzymian Zygmunta Kubiaka.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i wprowadza ich w temat lekcji, nawiązując do wcześniejszej prezentacji zakresu tematycznego esejów Parandowskiego dotyczących wierzeń rzymskich.

2. Nauczyciel wraz uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”. Chętna osoba podsumowuje krótko informacje z tej sekcji.

2. Uczniowie zapoznają się z „Ilustracją interaktywną” i zawartymi w niej treściami, następnie dobierają się w pary i wykonują polecenie 1. Wybrana osoba prezentuje odpowiedź, nauczyciel ocenia.

3. Uczniowie dzielą się na zespoły i wykonują polecenie 2. – każdy zespół prezentuje na forum obrzędy związane z kultem wybranego boga. Następnie nauczyciel inicjuje krótką rozmowę na temat specyfiki wierzeń rzymskich, w szczególności przekonania o wpływie bogów na różne aspekty życia człowieka.

4. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się” i w parach wykonują ćwiczenia 1., 2., 3., 4. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel ocenia.

5. Uczniowie zapoznają się z tekstem do ćwiczeń (mit Eneasza) i wykonują indywidualnie zadania 5., 6., 7. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, inni uczniowie uzupełniają, a nauczyciel komentuje.

6. Ćwiczenie 8. może przybrać formę dyskusji o tym, jakie znaczenie polityczne miały mity rzymskie.

7. Nauczyciel zachęca uczniów do znalezienia kolejnych przykładów mitów rzymskich, istotnych dla budowania potęgi imperium.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie specyfiki wierzeń rzymskich. Jeśli to potrzebne – nauczyciel uzupełnia informacje.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat spełnienia kryteriów sukcesu.

3. Na zakończenie nauczyciel może zaproponować uczniom przeczytanie fragmentów Mitologii Greków i Rzymian Zygmunta Kubiaka. Może przy tym zwrócić uwagę uczniów na fakt, że Zygmunt Kubiak, przedstawiając poszczególne mity i postacie, przytacza fragmenty literatury, która je uwieczniła (podkreślając znaczenie Homera i Hezjoda).

Praca domowa:

1. Przygotuj prezentację multmedialną na temat mitologii starożytnego Rzymu. Zawrzyj w niej zarówno teksty, jak i ilustracje. Zadbaj o bibliografię i użyj hiperlinków.

Materiały pomocnicze

• B. Myrdzik, Mitologia Jana Parandowskiego w kl. I liceum ogólnokształcącego, „Polonistyka” 1976, Nr 6.

• E. Kuźma, Mit w literaturze, mitotwórstwo, [w:] Słownik literatury polskiej XX wieku, pod red. A. Brodzkiej, Wrocław‑Warszawa‑Kraków 1996.

• Z. Kubiak, Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa 2005.

• J.Z. Lichański, Wtajemniczenia i refleksje. Szkic monograficzny o Janie Parandowskim, Łódź 1986.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Ilustracja interaktywna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.