Autor: Joanna Oparek

Temat: Czytanie ze zrozumieniem: Francuski portret

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• analizuje tekst na temat monografii Cazina poświęconej Krasickiemu;

• wyjaśnia, według jakich kryteriów francuski polonista ocenił postać i dorobek Krasickiego;

• dokonuje analizy innego przykładu francuskiego portretu — dzieła francuskiego malarza Françoisa Bouchera.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel inicjuje rozmowę na temat, jak określić miejsce utworów Krasickiego w literaturze powszechnej. Pyta uczniów, jak – ich zdaniem – utwory Krasickiego wypadają w konfrontacji z innymi europejskimi autorami, np. z La Fontainem, czy Wolterem. Nauczyciel może także zapytać, co uczniowie wiedzą o całokształcie twórczości Ignacego Krasickiego i jego pozycji na tle literatury europejskiej epoki.

2. Nauczyciel zwraca uwagę, że odbiór twórczości i postaci przez krytykę, np. francuską może różnić się od odbioru polskiej krytyki i podkreśla znaczenie osobistego spojrzenia autora każdego tekstu krytycznego – tym samym naprowadza uczniów na zrozumienie tematu lekcji.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał: „Czytanie ze zrozumieniem: Francuski portret”. W kilku zdaniach wprowadza uczniów w zadanie dotyczące przeczytania ze zrozumieniem tekstu poświęconego monografii Cazina na temat recepcji twórczości Ignacego Krasickiego, która stanowi tytułowy francuski portret pisarza.

2. Nauczyciel wraz z uczniami określa cele lekcji i kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie szukają osoby do pary i zadają jej pytania sformułowane podczas czytania tekstu. Wątpliwości omawiają z nauczycielem.
   Nauczyciel prosi dwie osoby o podanie najistotniejszych (ich zdaniem) pytań. Pozostali uczniowie uzupełniają listę z pytaniami.

2. Nauczyciel wraz uczniami ocenia zasadność pytań – ich znaczenie dla zrozumienia tekstu. Najważniejsze z nich zapisuje na tablicy. Wraz z uczniami formułuje odpowiedzi i ocenia, czy wyłania się z nich tytułowy francuski portret Ignacego Krasickiego oraz czego uczniowie dowiedzieli się na temat monografii Cazina

3. Nauczyciel robi krótkie wprowadzenie na temat istoty portretu literackiego, który ukazuje cechy portretowanej osoby, podobnie jak ma to miejsce w malarstwie.

4. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Ilustracja interaktywna” i daje uczniom czas na zapoznanie się materiałem. Następnie uczniowie wykonują polecenie 1. Wybrana osoba prezentuje odpowiedź, a nauczyciel komentuje. Polecenie 2 może być wykonane indywidualnie w formie pisemnej lub przybrać formę dyskusji moderowanej.

5. Nauczyciel zachęca uczniów do wypowiedzi, czy zauważają specyfikę francuskiego sposobu portretowania – niezależnie, czy mowa o portrecie literackim, czy malarskim, portrecie pisarza czy damy. Nauczyciel może naprowadzić uczniów na podkreślenie cech takich jak światowość lub hedonizm (zostały one podkreślone w obu omawianych portretach).

6. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się”, dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia 1, 2, 3, 4, 5. Po każdym ćwiczeniu wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel komentuje. Pozostałe ćwiczenia uczniowie wykonują wspólnie, wraz z nauczycielem.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie wiedzy na temat monografii Cazina – portretu francuskiego Ignacego Krasickiego. Pozostali uczniowie mogą uzupełnić wypowiedź.

2. Nauczyciel pyta uczniów, co sprawiło im trudność w zrozumieniu tekstu na temat monografii Cazina, a co było najbardziej pomocne. Następnie wraz uczniami ustala, czy zostały spełnione kryteria sukcesu.

3. Nauczyciel podsumowuje lekcję – podkreśla rolę twórcy portretu (literackiego lub malarskiego) i jego osobistą perspektywę.

Praca domowa:

1. Stwórz portret literacki znanej osoby ze świata kultury. Zastanów się, czy twój portret różni się od obrazu encyklopedycznego lub medialnego wizerunku tej osoby. Oceń, czy twoje spojrzenie na wybraną osobę jest indywidualne i oryginalne.

Materiały pomocnicze:

• Doskonalenie warsztatu nauczyciela polonisty, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków.

• Sokołowski Stanisław, Jeszcze o czytaniu ze zrozumieniem w: „Życie Szkoły”, 2004, nr 3, s. 158‑160.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Ilustracja interaktywna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.