Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Generalizacja kartograficzna

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I

Podstawa programowa: Zakres rozszerzony: I. Metody badań geograficznych i technologie geoinformacyjne: wywiady, badania ankietowe, analiza źródeł kartograficznych, wykorzystanie technologii informacyjno‑komunikacyjnych i geoinformacyjnych do pozyskania, tworzenia zbiorów, analizy i prezentacji danych przestrzennych. Uczeń: 3) stosuje wybrane metody kartograficzne do prezentacji cech ilościowych i jakościowych środowiska geograficznego i ich analizy z użyciem narzędzi GIS.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

  • kompetencje cyfrowe,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • wyjaśnia, na czym polega proces generalizacji kartograficznej;

  • omawia wpływ skali mapy oraz jej rodzaju na generalizację;

  • charakteryzuje różnie zabiegi generalizacji na mapach GIS.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa, operacyjna

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja (w tym: dyskusja w grupach), metody operatywne (praca z filmem, mapą, tekstem e‑materiału)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, praca na forum klasy

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, atlasy geograficzne, kartki papieru do zapisania wniosków, fragment mapy topograficznej (lub turystycznej) okolic szkoły

Materiały pomocnicze: W. Grygorenko, Redakcja i opracowanie map ogólnogeograficznych, Warszawa 1970.

PRZEBIEG LEKCJI:

Faza wprowadzająca

  • Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – pogadanka na temat przenoszenia elementów środowiska na płaszczyznę mapy (w jaki sposób rysowano mapy dawniej, a jak obecnie?; czy wszystko można odwzorować w skali 1:1?).

  • Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

  • Wprowadzenie terminu: generalizacja kartograficzna – e‑materiał.

  • Dyskusja z wykorzystaniem e‑materiału: Od czego zależy generalizacja kartograficzna?

  • Nauczyciel prosi uczniów, aby pracując w parach, zapoznali się z poleceniami 1. i 2. w tekście e‑materiału (Wpływ przeznaczenia i tematyki map na generalizację).

  • Uczniowie porównują mapy, dyskutują nad wyborem, dokonują uzasadnienia.

  • Wybrana para przedstawia swoją odpowiedź w odniesieniu do polecenia nr 1, a następnie do nr 2.

  • Jeżeli jedna z par uczniów w klasie wybrała inną mapę (niż przedstawiona) należy ich wysłuchać i przedyskutować wybór na forum klasy.

  • Uczniowie łączą się w grupy 4‑osobowe – każda grupa otrzymuje fragment mapy topograficznej lub turystycznej (najlepiej ksero mapy tego samego obszaru np. z okolic szkoły czy regionu zamieszkania uczniów); ich zadaniem jest porównanie tego fragmentu z mapą fizyczną Polski zawartą w atlasie.

  • Uczniowie po analizie treści map szukają odpowiedzi na pytania: Dlaczego mapa w atlasie zawiera dużo mniej szczegółów? Czy to zależy tylko od jej przeznaczenia? Co wpływa na taki dobór treści?

  • Podsumowanie dyskusji w grupach – W jaki sposób skala mapy wpływa na generalizację jej treści?

  • Nauczyciel prosi uczniów, aby indywidualnie zapoznali się z rodzajami generalizacji kartograficznej (wyjaśnienie terminów: generalizacja ilościowa i jakościowa).

  • Przykład – wybór mapy z zasobów GIS (np. w Mapach Google); uczniowie w parach dokonują zabiegów generalizacji treści mapy w zależności od interesującego (wybranego) ich tematu.

  • Uczniowie zapoznają się z filmem w e‑materiale, następnie samodzielnie przygotowują odpowiedź na polecenie w nim zawarte (Po zapoznaniu się z filmem rozpoznaj, jakie metody generalizacji zastosowano na poniższej mapie).

  • Dyskusja na forum klasy – Czy łatwym zadaniem jest generalizacja kartograficzna?

Faza podsumowująca

  • Nauczyciel wprowadza uczniów do ćwiczeń w e‑materiale – w zależności od tempa pracy uczniowie wykonują kilka wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń.

  • Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia zaangażowanie uczniów.

  • Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – co było dla nich łatwe, trudne, gdzie będą mogli wykorzystać zdobyte informacje.

Praca domowa

  • Znajdź dwie mapy tego samego obszaru wykonane w różnych skalach (mogą być z zasobów GIS). Zapisz ich tytuły i skale, w których zostały wykonane – podaj, jakie różnice występują w treści map. Co jest ich przyczyną? Alternatywną pracą domową może być wykonanie ćwiczenia 8. z e‑materiału.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Film samouczek można wykorzystać podczas lekcji dotyczącej graficznych i kartograficznych metod przedstawiania informacji geograficznej (zakres podstawowy dział I. 2) Jak nazwa wskazuje, ten film uczeń może wykorzystać do samodzielnej nauki.