Autorka: Dorota Czarny

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

IV. Prawa człowieka i ich ochrona.

Uczeń:

1) wymienia „zasady ogólne” i katalog praw człowieka zapisane w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

4) przedstawia szczegółowe prawa mniejszości narodowych i etnicznych oraz grupy posługującej się językiem regionalnym w Rzeczypospolitej Polskiej; pozyskuje informacje na temat praw mniejszości polskiej w różnych państwach.

Zakres rozszerzony

IV. Aspekty etniczne życia społecznego.

Uczeń:

1) przedstawia różne koncepcje narodu (polityczną i etniczno‑kulturową); charakteryzuje czynniki narodowotwórcze i sprzyjające zachowaniu tożsamości narodowej;

3) przedstawia elementy dziedzictwa kulturowego etnicznej grupy mniejszościowej w Rzeczypospolitej Polskiej (mniejszości narodowe i etniczne, grupa posługująca się językiem regionalnym, imigranci);

6) analizuje stan przestrzegania praw mniejszości narodowych i etnicznych w Rzeczypospolitej Polskiej i w wybranym państwie;

8) przedstawia i porównuje różne modele polityki wobec imigrantów (unifikacja/asymilacja, integracja, wielokulturowość) w państwach Europy;

10) wyjaśnia kwestię akulturacji i asymilacji grup mniejszościowych, w tym migranckich; wykazuje, że rodzaj stosowanej polityki państwa w różnym stopniu i kierunku wpływa na te zjawiska.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• analizuje typy poleceń do ćwiczeń dotyczących mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce;

• ocenia swoją wiedzę, wykonując zestaw ćwiczeń;

• wskazuje mniejszości etniczne i narodowe żyjące na terenie Polski.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• mapa myśli;

• analiza tekstu źródłowego;

• wzajemne odpytywanie się;

• odpowiadam za ciebie;

• dyskusja za i przeciw.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• flipcharty i markery;

• kartki z cyframi (tyle kartek, ile grup).

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Uczniowie mają za zadanie przypomnieć sobie wiadomości dotyczące mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w celu aktywnego uczestnictwa w lekcji podsumowującej.

Faza wstępna

1. Wspólna mapa myśli. Na tablicy uczniowie tworzą mapę dotyczącą mniejszości narodowych i etnicznych występujących w Polsce.

2. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

3. Następnie prowadzący wyjaśnia, że na zajęciach praca będzie przebiegać w małych grupach, 3–4‑osobowych (dobrać uczniów tak, aby w każdej z nich był 1 lub 2 uczniów mocnych – dobrych, którzy będą pomagać w razie potrzeby słabszym).

Faza realizacji

1. Każda grupa ma przydzielony numer, aby w późniejszej fazie zajęć można było wskazać, kto ma odpowiadać lub zadawać pytanie. Grupy otrzymują także kartki i markery.

2. Zespoły, wykorzystując treści sekcji „Przeczytaj” i schematy, a także teksty źródłowe, wyjaśniają sobie wzajemnie utrwalany materiał i układają pytania dla grup przeciwnych (w zależności od liczebności klasy do 3 pytań).

3. Podczas pracy uczniów nauczyciel przygotowuje tabelę, na której będzie zapisywać punktację poszczególnych grup.

4. Po wyznaczonym czasie nauczyciel wspólnie z uczniami ustala kryterium oceniania za udzielone odpowiedzi, jak i zasady, według których będą odpowiadać. Grupa, która zadaje pytanie, wybiera osobę do odpowiedzi. Jeśli będzie miała ona problem z odpowiedzią, może wybrać z grupy kogoś do pomocy. Po udzieleniu odpowiedzi następuje przyznanie punktów przez grupę, która zadaje pytanie, wraz z informacją zwrotną – uzasadnieniem.

Podczas pracy uczniów nauczyciel jest tylko koordynatorem działań i obserwatorem, w razie konieczności wyjaśnia sporne kwestie. W trakcie lekcji uczniowie słabsi mają zapewnioną pomoc i wsparcie.

5. Gdy grupy wyczerpią wszystkie przygotowane pytania, następuje podsumowanie.

Faza podsumowująca

1. Wirtualny spacer. Po zapoznaniu się z materiałem uczniowie w parach przygotowują argumenty do dyskusji za i przeciw (ćwiczenie 1 dołączone do spaceru). Następuje podział na dwie grupy i dyskusja. Na zakończenie chętne osoby przedstawiają wnioski.

2. Nauczyciel podsumowuje zajęcia, przekazując informację zwrotną na temat pracy poszczególnych zespołów, oraz wyjaśnia uczniowskie wątpliwości.

Praca domowa:

Utrwalić powtarzany materiał do sprawdzianu.

Wykonać samodzielnie ćwiczenia w sekcji „Sprawdź się”.

Podczas koordynowania pracy uczniów nauczyciel zauważy, która grupa lub uczniowie mają braki w danym materiale. Może wówczas zadać dodatkową pracę domową, aby uzupełnić braki.

Materiały pomocnicze:

• Urzędowy Rejestr Gmin, w których jest używany język pomocniczy, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, grudzień 2009 r.

• Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, art. 9; 1, 2.

• Stenogram sejmowy z 23 września 2004 r., 11. punkt porządku dziennego. Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych o komisyjnym projekcie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych w Rzeczypospolitej Polskiej. 4. kadencja, 84. posiedzenie, 2. dzień (23 września 2004).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie wybrani lub chętni na podstawie multimediów przygotowują prezentację multimedialną na temat mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce, jak również zamieszkujących miejscowość uczniów lub najbliższe okolice.