SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Magdalena Filewicz

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Zmiany w liczbie ludności Polski po II wojnie światowej

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa III

PODSTAWA PROGRAMOWA

XV. Społeczeństwo i gospodarka Polski: rozmieszczenie ludności i struktura demograficzna, saldo migracji, struktura zatrudnienia i bezrobocie, urbanizacja i sieć osadnicza, warunki rozwoju rolnictwa, restrukturyzacja przemysłu, sieć transportowa, atrakcyjność turystyczna

Uczeń:

3) analizuje, na podstawie źródeł informacji geograficznej, zmiany liczby ludności, przyrostu naturalnego i rzeczywistego ludności Polski oraz prognozuje skutki współczesnych przemian demograficznych w Polsce dla rozwoju społeczno‑gospodarczego kraju.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wie, kiedy w historii Polski (po II wojnie światowej) miały miejsce wyże i niże demograficzne,

• charakteryzuje przyczyny wzrostu i spadku przyrostu naturalnego w Polsce po II wojnie światowej,

• analizuje schemat zmian liczby ludności Polski po II wojnie światowej.

Strategie nauczania: asocjacyjna, emocjonalna

Metody nauczania: blended learning

Formy zajęć: indywidualne

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, rzutnik, karty papieru w formacie A3

Materiały pomocnicze:

• Bank Danych Lokalnych GUS, bdl.stat.gov.pl.

• GUS, Sytuacja demograficzna Polski do 2018 r. Tworzenie i rozpad rodzin, 01.08.2019. Dostępne w internecie: stat.gov.pl.

• GUS, Rocznik Demograficzny, GUS, Warszawa 2020.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Przedstawienie celów lekcji.

• Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel przekazuje uczniom, w jaki sposób pozyskuje się dane na temat liczby ludności. Wspomina o spisach powszechnych.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel przedstawia uczniom fragment e‑materiału, wyjaśnia, jakie zmiany w liczbie ludności zachodziły po 1945 roku, czyli po zakończeniu II wojny światowej.

• Uczniowie analizują schemat interaktywny zawarty w e‑materiale. Na jego podstawie wskazują okresy, w których miały miejsce w Polsce wyże i niże demograficzne. Uczniowie wskazują, jakie były przyczyny zmian w liczbie ludności.

• Uczniowie sporządzają notatkę z lekcji, nauczyciel odpowiada na ewentualne pytania uczniów.

• Nauczyciel dzieli klasę na kilka małych grup, rozdaje duże kartki papieru i przydziela każdej grupie dziesięciolecie (zakres 1946–2019). Uczniowie na polecenie nauczyciela w Roczniku Demograficznym 2020 (s. 24–34) szukają danych o liczbie ludności Polski. Na kartkach uczniowie rysują wykres przedstawiający zmiany liczby ludności w przydzielonym okresie. Każda grupa ma za zadanie przeanalizować zmiany liczby ludności i zapisać swoje wnioski obok wykresu. We wspólnej dyskusji uczniowie porównują wykresy oraz wnioski. Starają się wyszczególnić podobieństwa i różnice.

• Nauczyciel podsumowuje dyskusję, wskazując wpływ historii na współczesną demografię.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie wiedzy poprzez rozwiązanie ćwiczeń zawartych w e‑materiale. Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów ocenami.

Praca domowa

• Wykonanie ćwiczeń zawartych w e‑materiale (wskazane przez nauczyciela).

• Praca pisemna na temat: Zmiany liczby ludności w woj. X na przestrzeni ostatnich 20 lat. Uczniowie mają za zadanie wskazanie przyczyn obecnych trendów zmian liczby ludności we wskazanym województwie.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Schemat interaktywny można wykorzystać w toku lekcji dotyczących przemian demograficznych w Polsce (zakres podstawowy: VIII). Schemat interaktywny uczeń może wykorzystać do samodzielnego powtórzenia wiedzy z działu dotyczącego społeczeństwa Polski (zakres podstawowy: XV).