Autor: Wiesław Zdziabek

Temat: Podziały polityczne i wyznaniowe Europy w XVI w.

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia sytuację wyznaniową w Europie po zakończeniu wojen religijnych;

• opisuje ekspansję terytorialną Turcji i jej wpływ na układ sił w Europie;

• omawia etapy walki o dominację w Europie Zachodniej;

• wyjaśnia przyczyny i znaczenie I wojny północnej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Podziały polityczne i wyznaniowe Europy w XVI w.”, poleca, by uczniowie zapoznali się z nim. Dzieli uczniów na dwie grupy i poleca im przygotowanie prezentacji na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”:

• grupa 1 - „Podział polityczny Europy w XVI wieku”

• grupa 2 - „Podział wyznaniowy Europy w XVI wieku”

Nauczyciel poleca też przygotowanie pytań związanych z tematem zajęć i udostępnionym e‑materiałem. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z zakresem lekcji?

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie na tablicy tematu zajęć.

2. Ustalenie celu lekcji i kryteriów sukcesu.

3. Rozmowa wprowadzająca. Omówienie pytań przygotowanych przez uczniów, dyskusja wstępna.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca dwóm wybranym osobom (lub ochotnikom, po jednym z każdej grupy) zaprezentowanie swojej pracy przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko o niej dyskutują, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i je uzupełniać.

2. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Uczniowie zapoznają się z e‑materiałem i indywidualnie wykonują polecenie 2: „Na podstawie mapy ustosunkuj się do poglądu, że w wyniku reformacji Morze Bałtyckie stało się wewnętrznym morzem luteranizmu”. Jedna osoba udziela odpowiedzi.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia od 1 do 5 (od najprostszych do najtrudniejszych) i będą to robić wspólnie. Wybrana osoba czyta po kolei polecenia. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel wyznacza uczniom czas na przygotowanie się, a następnie ochotnik udziela odpowiedzi. Reszta uczniów się do niej ustosunkowuje, proponując swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje.

4. Nauczyciel wyświetla ćwiczenia od 6 do 8 (analiza map oraz tekstów źródłowych), które uczniowie wykonują w czteroosobowych grupach. Po każdym zakończonym zadaniu wybrana grupa prezentuje swoje rozwiązanie.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy do czterech uczniów. Każda grupa na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „Podziały w Europie w XVI w.” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli lub zagadnienia. Na pewno powinny się tu znaleźć hasła „Podziały polityczne” oraz „Podziały wyznaniowe”. Po wykonaniu pracy, w zależności od liczebności klasy i czasu, nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych lub wszystkich grup.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Podziały polityczne i wyznaniowe Europy w XVI w.” oraz inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

3. Na zakończenie nauczyciel może ocenić pracę wylosowanej grupy.

Praca domowa:

Wykonaj polecenie 3 zamieszczone w sekcji Mapa interaktywna: „Przedstaw sytuację polityczną w basenie Morza Śródziemnego”.

Materiały pomocnicze:

S. Grzybowski, Wielka Historia Świata, t. 6, Narodziny świata nowożytnego 1453–1605, Warszawa 2005.

K. Mikulski, J. Wijaczka, Historia powszechna. Wiek XVI–XVIII, Warszawa 2012.

Z. Wójcik, Historia powszechna. Wiek XVI–XVII, wyd. 12, Warszawa 2012.

A. Wyczański, Historia powszechna. Wiek XVI, Warszawa 1987.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Mapa interaktywna”, aby przygotować się do późniejszej pracy. Z mapy mogą również korzystać uczniowie przygotowujący prezentacje (szczególnie ci opracowujący zagadnienie podziałów religijnych). Mapa może zostać także wykorzystana w lekcjach podsumowujących zagadnienia konfliktów religijnych w Europie.