Dla nauczyciela

Autorka: Marzenna Śliwka

Przedmiot: Język polski

Temat: Od radości po żal – stosunek ludności cywilnej do powstańców w czasie powstania warszawskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Zakres podstawowy

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, oficjalne od potocznego.

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en; pisowni skrótów i skrótowców;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

na podstawie tekstów źródłowych dokonuje analizy postaw ludzkich wobec zagrożenia,
opisuje zmieniający się stosunek ludności cywilnej do walczących w kolejnych etapach powstania warszawskiego
nazywa i opisuje emocje i uczucia cywilnych mieszkańców Warszawy,
redaguje tekst, w którym opisuje własny stosunek do powstańców warszawskich.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel prosi, by uczniowie zapoznali się z treściami w sekcji „Przeczytaj” materiału Od radości po żal....
Następnie zadaje pytanie: Jakie postawy warszawiaków zostały ukazane w tekstach? Poleca, by uczniowie zapisali swoje refleksje w formie krótkiej notatki.
Nauczyciel przegląda w Internecie kilka sond ulicznych na temat powstania warszawskiego, po czym dokonuje wyboru jednej z nich. Przed lekcją powinien wybrać fragment sondy, dokładnie zapoznać się z jej treścią i wypowiedziami przypadkowych osób.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel prezentuje fragment wybranej sondy ulicznej na temat powstania warszawskiego i jego znaczenia. Następnie prosi uczniów o skomentowanie usłyszanych wypowiedzi. Podkreśla, że to subiektywne opinie ankietowanych, którym często towarzyszą emocje. Warto dodać, iż wynikają one z dystansu czasowego oraz z faktu, że wypowiadający się nie znają wydarzeń z roku 1944 z własnego doświadczenia. Później uczniowie konfrontują wypowiedzi współczesnych respondentów z reakcjami mieszkańców Warszawy z czasów powstania, opisanymi w bloku tekstowym.

Faza realizacyjna:

Praca z multimedium. Nauczyciel prosi uczniów o wypowiedzi (przeczytanie pracy domowej) na temat fragmentów tekstów z sekcji: „Przeczytaj”. Podkreśla, że postawy mieszkańców Warszawy podyktowane są różnymi przyczynami. Następnie uczniowie indywidualnie wykonują polecenia 1. i 2. z sekcji „Mapa myśli” oraz ćwiczenie 1 (sekcja „Sprawdź się”). Po upływie określonego czasu następuje omówienie efektów pracy indywidualnej.
Praca z tekstem. Głośne odczytanie fragmentu Pamiętnika z powstania warszawskiego M. Białoszewskiego (sekcja: „Sprawdź się”, ćwiczenie 7.) i podzielenie się refleksjami na temat postaw mieszkańców Warszawy wobec powstańców.

Faza podsumowująca:

Jako podsumowanie lekcji uczniowie wykonują ćwiczenie 8. (sekcja „Sprawdź się”). Nauczyciel weryfikuje poprawność ich odpowiedzi.

Praca domowa:

Przypomnij sobie zasady redagowania opisu przeżyć wewnętrznych. Zastosuj go w kartce z dziennika – zgodnie z ćwiczeniem 6. (sekcja: „Sprawdź się”).
2. Wykonaj pracę domową (sekcja: „Sprawdź się”).

Materiały pomocnicze:

Norman Davies, Powstanie '44, Warszawa 2003
Lesław M. Bartelski, Powstanie warszawskie, Warszawa 1965

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Ilustracja interaktywna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się