Autorka: Dorota Czarny

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Sprawiedliwość społeczna, nierówności społeczne i konflikt społeczny

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

I. Człowiek i społeczeństwo.

Uczeń:

1) wyjaśnia, czym są potrzeby człowieka i ustala ich hierarchię, uwzględniając społecznie akceptowany system aksjologiczny;

7) przedstawia podstawowe metody rozwiązywania konfliktów (mediacja, negocjacje, arbitraż) oraz zalety i wady wskazanych rozwiązań;

8) charakteryzuje współczesne społeczeństwo i analizuje jego cechy (otwarte, postindustrialne, konsumpcyjne, masowe i informacyjne).

II. Społeczeństwo obywatelskie.

Uczeń:

9) interpretuje wyniki badań opinii publicznej; porównuje wyniki sondaży z rzeczywistymi postawami lub zachowaniami (np. sondaży przedwyborczych oraz rezultatów wyborów), formułuje hipotezy dotyczące przyczyn różnic przekraczających wartość błędu statystycznego.

Zakres rozszerzony

I. Człowiek w społeczeństwie.

Uczeń:

3) wyjaśnia, czym jest postawa, oraz przedstawia uwarunkowania procesu kształtowania i zmiany postaw;

4) charakteryzuje na przykładach różne rodzaje norm społecznych (w tym ich genezę), wyjaśnia mechanizm kontroli społecznej oraz skutki łamania tych norm;

11) przedstawia zasady i metody kreatywnego rozwiązywania problemów; analizuje uwarunkowania prawidłowego procesu decyzyjnego, wspomagające rozwiązywanie problemów osobistych i grupowych.

II. Różnorodność kulturowa.

Uczeń:

2) charakteryzuje wiejską społeczność tradycyjną; wskazuje na różnice między społeczeństwem przemysłowym i poprzemysłowym;

III. Struktura społeczna i problemy społeczne.

Uczeń:

4) przedstawia strukturę warstwową współczesnego społeczeństwa polskiego;

6) porównuje skalę nierówności społecznych w Rzeczypospolitej Polskiej i wybranym państwie, wyjaśniając związek między nierównościami społecznymi a nierównością szans życiowych;

7) charakteryzuje wybrany problem życia społecznego w Rzeczypospolitej Polskiej; rozważa różne możliwości jego rozwiązania;

8) przedstawia przyczyny i skutki konfliktu społeczno‑ekonomicznego w wybranym państwie.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• analizuje typy poleceń do ćwiczeń dotyczących ról społecznych;

• ocenia swoją wiedzę, wykonując zestaw ćwiczeń;

• wskazuje różne ujęcia problemu struktury i podziałów społecznych;

• wyjaśnia, czym jest sprawiedliwość społeczna.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja;

• burza mózgów;

• mapa myśli;

• wędrujące plakaty;

• analiza tekstów źródłowych.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Uczniowie mają za zadanie zapoznać się z lekcją dotyczącą ról społecznych.

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Uczniowie w parach analizują temat i podają po 3 przykłady do każdego zagadnienia – role, struktury i podziały społeczne.

3. Wybrana osoba zapisuje na tablicy przykłady podawane przez uczniów do poszczególnych zagadnień, ale pod warunkiem, że nie będą powtarzane wcześniejsze wypowiedzi. Następnie wspólnie z nauczycielem uczniowie weryfikują odpowiedzi (jeśli jest taka konieczność).

Faza realizacyjna

1. Uczniowie dzielą się na trzy grupy. Zespoły otrzymują arkusze flipcharta i markery. Każda grupa opracowuje przydzielone zadanie.

Grupa I – W jaki sposób można poznać człowieka? (Role społeczne)

Grupa II – W jaki sposób tworzą się podziały społeczne i na jakiej płaszczyźnie?

Grupa III – Jakie struktury społeczne są wyróżniane i z czego wynikają?

2. Po wyznaczonym czasie grupy przekazują swoje plakaty kolegom i koleżankom po prawej stronie (zgodnie z ruchem wskazówek zegara). Każda grupa ma obowiązek zapoznać się z treścią poprzedniej grupy i nanieść swoje opinie, spostrzeżenia i uwagi - zapisuje je innym kolorem niż grupa wcześniejsza. Plakaty krążą po klasie, aż wrócą do swojej grupy.

3. Poszczególne grupy wywieszają w widocznym miejscu plakaty, a wyznaczone osoby prezentują wypracowane przez siebie i kolegów materiały.

4. Na podstawie poznanych materiałów uczniowie odpowiadają na pytanie, czym jest sprawiedliwość społeczna.

5. Dyskusja dotycząca zadanego pytania i propozycji odpowiedzi.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel wyznacza osobę do podsumowania lekcji i wysunięcia wniosków, które zostają zapisane na tablicy i posłużą jako notatka pod tematem lekcji.

2. Osoby angażujące się w czasie lekcji lub pracy grupy zostają ocenione.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia z sekcji Sprawdź się.

Podczas koordynowania pracą uczniów nauczyciel zauważy, która grupa lub uczniowie mają braki w danym materiale, może wówczas zadać dodatkową pracę domową, aby uzupełnić luki.

Materiały pomocnicze:

J. Kowalczyk, T. Rzepa, Konflikt ról rodzinnych i zawodowych a poczucie satysfakcji z życia, cejsh.icm.edu.pl.

J. Mucha, Konflikt i społeczeństwo, s. 4748, otworzksiazke.pl.

P. Rybicki, Struktura społecznego świata, Warszawa 1979, s. 209–210.

Postrzeganie struktury społecznej, „Komunikat z badań CBOS”, BS/149/2013, cbos.pl.

M. Duda, Nowa klasa społeczna – prekariat w krajach Unii Europejskiej, s. 71, ce.uw.edu.pl.

Klasa średnia w odwrocie. Coraz trudniej awansować do naprawdę bogatych, forsal.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Prezentacja multimedialna może posłużyć jako podstawa do przygotowania przez uczniów lekcji odwróconej.