Autorka scenariusza: Sabina Świtała

Temat: „Natura, jak człowiek ma swe tajemnice” – obraz natury w balladach

Adresat

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa

Zakres podstawowy

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich.

Uczeń:

3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

11)rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;

13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki.

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi.

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

1) rozróżnia pojęcie stylu i stylizacji, rozumie ich znaczenie w tekście.

IV. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców.

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;

10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów.

IV. Samokształcenie.

6) wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi.

Kształtowane kompetencje kluczowe

Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Kompetencje cyfrowe.

Kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne

Uczeń:

- charakteryzuje obraz natury ukazany w balladach;

- nazywa środki stylistyczne wykorzystane do opisu przyrody w balladach;

- tworzy slajd obrazujące wybrane fragmenty tekstu.

Strategie nauczania

konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania

metoda oglądowa;

pogadanka;

metoda ćwiczeń przedmiotowych;

praca z tekstem;

metody aktywizujące – burza mózgów (lotto), prezentacja.

Formy pracy

praca indywidualna;

praca całego zespołu klasowego;

praca w grupach.

Środki dydaktyczne

komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki z mikrofonem;

zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

schematy alfabetycznego lotta;

polecenia dla grup.

Przebieg zajęć

Przed zajęciami

Uczniowie przed lekcją czytają ballady To lubię, Lilije, Rybka, Świtezianka. Teksty przynoszą na zajęcia.

Faza wstępna

1. Młodzież zapoznaje się z multimedium bazowym. Następnie nauczyciel rozdaje schemat do alfabetycznego lotta. Uczniowie uzupełniają schemat, wpisując skojarzenia do romantycznej ballady. Wskazane osoby odczytują swoje propozycje, nauczyciel w razie potrzeby prosi o wyjaśnienia.

2. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna

1. Uczestnicy zajęć wykonują ćwiczenia 1, 6, 7. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez uczniów oraz nauczyciela.

2. Klasa zostaje podzielona na sześć grup. Każda grupa losuje tytuł jednej ballady (To lubię, Lilije, Rybka). Praca pomyślana została tak, aby w klasie były dwie grupy, które będą zajmowały się tą samą balladą, to pozwoli porównać wyniki pracy.

Polecenie dla grup:

Przeczytajcie treść wylosowanej ballady. Następnie zaznaczcie fragmenty, w których opisana została natura. Wasze zadanie będzie polegało na tym, aby stworzyć pokaz slajdów dotyczący natury przedstawionej w balladzie. Slajdy przygotujcie według podanych schematów:

Slajd 1

RgNK9zAqqiEKe

Arkusz z tekstem: Tytuł ballady: ... Autor: ... w tle wybrana przez grupę ilustracja (ilustrację należy wybrać z dostępnych w internecie zasobów w domenie publicznej).

Slajd 2

RNj57CpCdNrvS

Arkusz z tekstem: To historia o: ... w tle wybrana przez grupę ilustracja (ilustrację nale

Slajd 3

Rol7s67uUFY2H

Arkusz z tekstem: Fragment numer 1 dotyczący natury (fragment powinien być nagrany, nie zapisany na slajdzie; możecie wprowadzić dodatkowe dźwięki). Istota opisu: ... Srodek stylistyczny wykorzystany do opisu: ... w tle wybrana przez grupę ilustracja (ilustrację należy wybrać z dostępnych w internecie zasobów w domenie publicznej).

Slajd 4

R1akr4Gub6o3P

Arkusz z tekstem: Fragment numer 2 dotyczący natury (fragment powinien być nagrany, nie zapisany na slajdzie; możecie wprowadzić dodatkowe dźwięki). Istota opisu: ... Srodek stylistyczny wykorzystany do opisu: ... w tle wybrana przez grupę ilustracja (ilustrację należy wybrać z dostępnych w internecie zasobów w domenie publicznej).

Slajd 5

RBrlNmfQYdS2Z

Arkusz z tekstem: Fragment numer 2 dotyczący natury (fragment powinien być nagrany, nie zapisany na slajdzie; możecie wprowadzić dodatkowe dźwięki). Istota opisu: ... Srodek stylistyczny wykorzystany do opisu: ... w tle wybrana przez grupę ilustracja (ilustrację należy wybrać z dostępnych w internecie zasobów w domenie publicznej).

Slajd 6

R1etIV6ZnIFZe

Arkusz z tekstem: Natura w balladzie jest ... w tle wybrana przez grupę ilustracja (ilustrację należy wybrać z dostępnych w internecie zasobów w domenie publicznej).

3. Grupy prezentują swoje slajdy. Nauczyciel komentuje wystąpienia uczniów.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie odpowiadają na pytanie: Jakie tajemnice ma natura z ballad romantycznych?

2. Wybrane osoby odczytują swoje propozycje.

Praca domowa:

1) Napisz pracę, w której udowodnisz, że natura może być bohaterem utworu literackiego. W swojej argumentacji odwołaj się do co najmniej dwóch tekstów z epoki romantyzmu.

Materiały pomocnicze:

K. Klein, Przyroda u romantyków. Zagadnienia podstawowe, „Pamiętnik Literacki” 1928, nr 1/4, s. 538‑560.

J. Lyszczyna, Romantyczne widzenie natury, [w:] Tegoż, Natura, historia, egzystencja. W poszukiwaniu romantycznego uniwersum, Katowice 2011, s. 48‑63.

Praca metodą lotto opisana została w publikacji Doug Buehl, Strategie aktywnego nauczania, czyli jak efektywnie nauczać i uczyć się skutecznie, pod red. W. Bednarkowej, tłum. B. Piątek, Kraków 2004, s. 46‑49.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Multimedium bazowe można wykorzystać w fazie podsumowującej zajęcia.