Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Autor: Paweł Kaniowski

Przedmiot: Filozofia

Temat: Co mówią pytania?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kultura logiczna.
1. Podstawowe kategorie logiczne języka: nazwy i zdania. Uczeń:
3) odróżnia zdania w sensie logicznym od imperatywów (nakazów) i interrogatywów (pytań) oraz dostrzega związki między nimi.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

  • Omówisz strukturę zdania pytającego i czym różni się ono od zdania w sensie logicznym.

  • Dowiesz się, czym się różnią pytania do rozstrzygnięcia od pytań do uzupełnienia.

  • Podasz przykłady pytań do rozstrzygnięcia oraz pytań do uzupełnienia.

  • Scharakteryzujesz założenia (przesłanki) pytania.

  • Wskażesz założenia przykładowych pytań.

  • Zwrócisz uwagę na to, czym jest pytanie źle postawione, i jakie konsekwencje może nieść ze sobą.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • zna i charakteryzuje główne dyscypliny filozoficzne, opisuje ich problematykę i posługuje się odpowiednią terminologią;

  • rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych;

  • wymienia ważniejsze pojęcia, zagadnienia i stanowiska głównych dyscyplin filozoficznych;

  • umie stawiać pytania światopoglądowe (w tym moralne) i poszukiwać odpowiedzi na nie z wykorzystaniem wiedzy filozoficznej;

  • posługuje się podstawowymi kategoriami logiki i dba o kulturę logiczną wypowiedzi.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • drama.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Co mówią pytania?” z zaleceniem przeczytania jego treści przed lekcją. Wybrany uczeń przygotowuje kolaż lub mem będący ilustracją lub komentarzem do e‑materiału. Uczeń powinien umieć uzasadnić swoją interpretację.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

  2. Dyskusja wprowadzająca. Zalogowany na platformie nauczyciel, po wyświetleniu dostępnego w panelu użytkownika raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym przed lekcją e‑materiałem. Wybrani uczniowie prezentują efekty pracy w domu. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje. Tę część lekcji kończy krótka dyskusja wokół poruszonej tematyki. Po zakończeniu dyskusji chętna/wybrana osoba przedstawia wnioski.

Faza realizacyjna:

  1. Drama. Uczniowie dzielą się na dwie grupy. Nauczyciel informuje, że w dalszej pracy będą wykorzystywać metodę dramy. Następnie wybrana osoba losuje, który zespół rozpocznie rozmowę. Przedstawiciele obu grup, po uzgodnieniu z pozostałymi członkami, prowadzą dialog polegający na zdawaniu pytań. Na koniec chętny uczeń podsumowuje pracę kolegów i koleżanek, odnosząc się do treści e‑materiału. Zwraca szczególną uwagę na przykłady pytań do rozstrzygnięcia oraz pytań do uzupełnienia. W ramach podsumowania tej części lekcji uczniowie wybierają dwa pytania, które pojawiły się w czasie dramy i zapisują je. Następnie charakteryzują przesłanki pytania i omawiają je na forum klasy.

  2. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 1‑4. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

  3. Ostatnie ćwiczenie nr 5, którego rozwiązania podejmują się uczniowie na lekcji, wykonywane jest indywidualnie. Nauczyciel weryfikuje odpowiedzi uczniów. Jeśli nauczyciel zauważy, że ćwiczenie wymaga komentarza, uzupełnienia czy naprowadzenia z jego strony, omawia je na forum klasy.

Faza podsumowująca:

  1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się…

  2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. Uczniowie wykonują ćwiczenia 5‑8 w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

  • Femiak T., O sztuce uświadomionego mówienia – czyli jakiej filozofii uczniowie potrzebują?, w: „Edukacja Filozoficzna” 32(2001), s. 147–160.

  • Walczak P., Metody aktywizujące w nauczaniu filozofii, w: „Analiza i egzystencja” 10 (2009).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Ilustracja interaktywna” do podsumowania lekcji.