Autorka: Anna Wąsiel‑Alberska

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Modele ustrojowe państw demokratycznych

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

VIII. Modele sprawowania władzy.

Uczeń:

4) charakteryzuje systemy polityczne oparte na współpracy legislatywy i egzekutywy – parlamentarno‑gabinetowy (na przykładzie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej) i kanclerski (na przykładzie Republiki Federalnej Niemiec); wykazuje, że elementy tych systemów obowiązują w Rzeczypospolitej Polskiej;

5) charakteryzuje systemy ze szczególną rolą prezydenta – klasyczny prezydencki (na przykładzie Stanów Zjednoczonych Ameryki) i semiprezydencki/ parlamentarno‑prezydencki (na przykładzie Republiki Francuskiej); wykazuje, że elementy drugiego z tych systemów obowiązują w Rzeczypospolitej Polskiej;

6) charakteryzuje systemy polityczne z zachwianym podziałem władzy – parlamentarno‑komitetowy/rządy konwentu (na przykładzie Konfederacji Szwajcarii) i superprezydencki (na przykładzie Federacji Rosyjskiej); przedstawia instytucjonalne warunki funkcjonowania demokracji w takich systemach;

7) charakteryzuje funkcje legislatywy: ustrojodawczą, ustawodawczą, kontrolną i kreacyjną; wskazuje kompetencje parlamentu w Rzeczypospolitej Polskiej w ramach poszczególnych funkcji; podaje przykłady państw z parlamentem jednoizbowym i dwuizbowym;

8) pisze na podstawie własnej obserwacji notatkę prasową o przebiegu wybranych obrad Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej lub Senatu Rzeczypospolitej Polskiej; przygotowuje wystąpienie w związku ze sprawą, której dotyczyły obrady;

9) wyjaśnia mechanizmy wyłaniania rządu i jego odpowiedzialności politycznej na przykładzie Republiki Federalnej Niemiec i Federacji Rosyjskiej; porównuje te mechanizmy z obowiązującymi w Rzeczypospolitej Polskiej;

10) charakteryzuje typy relacji między rządem a głową państwa na przykładzie Republiki Francuskiej (w tym sytuację koabitacji) oraz Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej;

11) przedstawia mechanizmy tworzenia koalicji gabinetowych na przykładzie Republiki Francuskiej i Republiki Federalnej Niemiec; porównuje sytuację rządów mniejszościowych i większościowych ze względu na ich stabilność i możliwości działania.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje modele demokracji przedstawicielskiej we współczesnym świecie;

• porównuje uprawnienia egzekutywy i legislatywy w poszczególnych reżimach;

• ocenia znaczenie prezydenta dla stabilizacji demokracji;

• wskazuje zagrożenia dla demokracji wynikające ze zbyt silnej pozycji prezydenta.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• wykład z wykorzystaniem e‑materiału;

• analiza tekstów naukowych;

• burza mózgów;

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Klasa poproszona jest o przypomnienie sobie, czym jest reżim polityczny; ma za zadanie scharakteryzować znane jej typy reżimów.

2. Uczniowie są poinformowani, że na lekcji zajmą się omawianiem różnych teoretycznych modeli reżimów demokratycznych.

Faza realizacyjna

1. Klasa podzielona jest na trzy grupy. Każda z nich dostaje do przeanalizowania fragment tekstu naukowego o różnych reżimach demokratycznych. Uczniowie proszeni są o stworzenie schematów charakteryzujących dany reżim.

2. Klasa ma za zadanie przedstawić przygotowane schematy, które są porównywane ze schematami z e‑materiału. Uczniowie poproszeni są o wyjaśnienie, jak rozumieją funkcjonowanie poszczególnych modelowych reżimów.

3. Wiedza uczniów jest uzupełniona, następuje podsumowanie dyskusji.

Faza podsumowująca

1. Klasa ma się zastanowić, który z modeli reżimów jest najłatwiejszy do przekształcenia w system demokratyczny i dlaczego.

2. Wybrana osoba moderuje i podsumowuje dyskusję.

Praca domowa:

Uczniowie proszeni są o stworzenie własnego modelu demokracji przedstawicielskiej.

Materiały pomocnicze:

Andrzej Antoszewski, Ryszard Herbut, Demokracje zachodnioeuropejskie, Wrocław 2007.

Systemy polityczne, red. Marek Bankowicz, Beata Kosowska‑Gąstoł, t. 2, Kraków 2020.

Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, red. Konstanty A. Wojtaszczyk, Wojciech Jakubowski, Warszawa 2007.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Jeśli nauczyciel wybierze wykład, może wykorzystać prezentację do jego ilustracji, a jeśli pracę w grupach, będzie ona podsumowaniem działań uczniowskich.