Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Literatura i historia – dzienniki pisarzy

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne:

• Omówisz charakterystyczne cechy gatunkowe dziennika osobistego.

• Wymienisz najważniejsze dzienniki polskich pisarzy XX w.

• Przeanalizujesz fragmenty Dziennika 1954 Leopolda Tyrmanda i Dziennika Witolda Gombrowicza.

• Porównasz analizowane fragmenty dzienników.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel poleca uczniom zastanowienie się nad tym, z czym kojarzą słowo dziennik. Prosi o wyszukanie w różnych źródłach informacji na temat literackich dzienników. Informuje również uczniów, aby na lekcję przynieśli materiał ilustracyjny potrzebny do przygotowania mapy myśli.

Faza wprowadzająca:

1. Mapa myśli. Nauczyciel zapisuje na tablicy słowo DZIENNIK. Uczniowie na dużym arkuszu papieru tworzą mapę myśli związaną z tym słowem. Umieszczają na niej synonimy tego słowa, wszystkie skojarzenia, tytuły utworów literackich, ozdabiają materiał. Prezentują wyniki swojej pracy (np. w formie powieszenia planszy na ścianie).

2. Nauczyciel przedstawia cel i temat zajęć. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel na podstawie tekstu w sekcji „Wprowadzenie” i „Przeczytaj” w e‑materiale rozmawia z uczniami o słynnych dziennikach pisarzy. Prosi, by przeanalizowali wybrany fragment dziennika i sformułowali spostrzeżenia. Wykonują również ćwiczenie 5 z sekcji „Sprawdź się”.

2. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia 1, 2, 3, 4, 6 i 7 z sekcji „Sprawdź się”. Po upływie wyznaczonego czasu nauczyciel prosi wybranych uczniów o przedstawienie odpowiedzi i weryfikuje ich poprawność.

3. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Słuchowisko”. Udostępnia uczniom nagranie. Po wysłuchaniu materiału uczniowie dzielą się na dwie grupy. Jedna wykonuje polecenie 1, druga polecenie 2 z sekcji. Przedstawiciele zespołów prezentują odpowiedzi na froum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel omawia ewentualne problemy z rozwiązaniem ćwiczeń z sekcji „Sprawdź się”.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Zadaje również pytania podsumowujące i prosi wybranych uczniów o odpowiedzi.

Praca domowa:

1. Określ wskazywane przez Tyrmanda trudności, jakie wywołuje pisanie dziennika, interpretując użyte przez pisarza metafory (ćwiczenie 8 z sekcji „Sprawdź się”).

Materiały pomocnicze:

• Wszystkie Dzienniki wymienione w sekcji „Przeczytaj”: Nałkowskiej, Iwaszkiewicza, Gombrowicza, Dąbrowskiej, Lechonia, Herlinga‑Grudzińskiego, Kisielewskiego, Mętraka.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Słuchowisko”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.