Scenariusz

Autor

Learnetic SA

Temat zajęć

Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt w Polsce

Grupa docelowa

Szkoła ponadpodstawowa, biologia

Ogólny cel kształcenia

Kształtowanie postawy dbałości o środowisko naturalne.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

1) porozumiewanie się w języku ojczystym,

2) kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne,

3) informatyczne,

4) umiejętność uczenia się,

6) inicjatywność i przedsiębiorczość.

Cele (szczegółowe) operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia, na czym polega ochrona gatunkowa;

• porównuje ochronę ścisłą z ochroną częściową gatunków;

• podaje przykłady gatunków objętych formą ochrony ścisłej;

• opisuje sytuacje, w jakich są stosowane formy ochrony czynnej i biernej;

• definuje pojęcia restytucji i reintrodukcji.

Metody/techniki kształcenia:

• pogadanka

• dyskusja

Formy organizacji pracy:

• indywidualna

• grupowa

• zbiorowa

Pomoce

Do przeprowadzenia zajęć potrzebne będą:

1. Egzemplarze aktów prawnych wymienionych w filmie (

   Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody,

   Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów,

   Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin,

   Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt)

   ,

2. Egzemplarze Polskiej Czerwonej Księgi Roślin i Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt,

3. przykłady roślin objętych ochroną częściową (np. czosnek niedźwiedzi).

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

1. Czynności organizacyjne. Podanie tematu lekcji.

2. Nauczyciel pyta, z czym kojarzy się uczniom termin bioróżnorodność i przedstawia/przypomina definicję bioróżnorodności.

3. Następnie nauczyciel informuje uczniów, że dowiedzą się, jak ratuje się wymierające gatunki i omawia przebieg lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel pyta uczniów, jakie znają gatunki roślin i zwierząt chronione w Polsce oraz czy wiedzą, dlaczego się je chroni. Pyta również, czy potrafią wymienić gatunki chronionych grzybów. Po wysłuchaniu odpowiedzi uczniów nauczyciel podsumowuje i systematyzuje ich wiedzę.

2. Następnie uczniowie oglądają film pt. Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt w Polsce.

3. Po scenie prezentującej Polską Czerwoną Księgę Roślin nauczyciel zatrzymuje film i rozdaje uczniom do obejrzenia papierowe Dzienniki Ustaw zawierające omawiane na filmie przepisy oraz Polską Czerwoną Księgę Roślin i Polską Czerwoną Księgę Zwierząt. Następnie wznawia odtwarzanie filmu.

4. Po scenie omawiającej gatunki podlegające ochronie częściowej nauczyciel ponownie zatrzymuje odtwarzanie filmu i daje uczniom do obejrzenia przykładową roślinę objętą ochroną częsciową –

   czosnek niedźwiedzi, jednocześnie informując, że jest to roślina obecnie często stosowana jako przyprawa. Następnie wznawia odtwarzanie filmu.

5. Po scenach przedstawiających metody czynnej ochrony gatunkowej, przed fragmentem o restytucji, nauczyciel zatrzymuje kolejny raz odtwarzanie filmu i omawia, gdzie w regionie geograficznym, województwie itp., w którym znajduje się szkoła, prowadzona jest czynna ochrona gatunkowa w formach przedstawianych na filmie. Pyta uczniów, czy byli w tych miejscach i jakie były ich wrażenia. Następnie wznawia odtwarzanie filmu.

6. Po zakończeniu filmu nauczyciel inicjuje dyskusję na temat potrzeby i skuteczności stosowania różnych metod ochrony gatunków. Uczniowie zapisują w zeszycie definicje pojęć: restytucji, reintrodukcji i introdukcji (w wypadku tej ostatniej z wyjaśnieniem, na czym polega i czym różni się introdukcja gatunków chronionych od introdukcji gatunków obcych).

7. Następnie nauczyciel prosi uczniów o indywidualne wykonanie zadań interaktywnych z e‑materiału, w oparciu o obejrzany film.
   Po zakończeniu wykonywania zadań nauczyciel wraz z uczniami analizuje zadania, które okazały się najtrudniejsze.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel prosi uczniów o krótkie przypomnienie jakie metody ochrony gatunków stosuje się obecnie w Polsce. Następnie pyta czy przyszłościowe metody ochrony gatunków oparte na genetyce i klonowaniu mogą zastąpić troskę i dbałość o środowisko współcześnie.

Praca domowa:

Uczniowie w grupach 3‑4 osobowych przygotowują pisemną informację na temat banków nasion i genów oraz hodowli zachowawczej ginących gatunków roślin i zwierząt w ogrodach botanicznych i zoologicznych w Polsce; na podstawie informacji z internetu, prasy i literatury oraz informacji własnych zdobytych bezpośrednio w tych instytucjach (o ile są w pobliżu miejsca zamieszkania uczniów). Uczniowie mogą również nagrać wywiad z pracownikiem takiej instytucji. Treść informacji/wywiadu ma informować, dlaczego utworzono daną instytucję i jak odbywa się w niej ochrona gatunkowa. (Informacje/wywiad mogą uczniowie zaprezentować podczas lekcji o wymieraniu gatunków.)

Metryczka

Tytuł

Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt w Polsce.

Temat lekcji z e‑podręcznika, do którego e‑materiał się odnosi

2. Różnorodność biologiczna i jej zagrożenia.

2.10 Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt.

Przedmiot

Biologia

Etap edukacyjny

Szkoła ponadpodstawowa

Podstawa programowa

2. Różnorodność biologiczna i jej zagrożenia:

Uczeń:

5) podaje przykłady kilku gatunków, które udało się restytuować w środowisku;

6) przedstawia różnicę między ochroną bierną a czynną, przedstawia prawne formy ochrony przyrody w Polsce, a także podaje przykłady roślin oraz zwierząt objętych ochroną gatunkową.

Nowa podstawa programowa

XI. Różnorodność biologiczna, jej zagrożenia i ochrona. Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie restytucji i reintrodukcji gatunków dla zachowania różnorodności biologicznej; podaje przykłady restytuowanych gatunków;

• uzasadnia konieczność zachowania tradycyjnych odmian roślin i tradycyjnych ras zwierząt dla zachowania różnorodności genetycznej;

• uzasadnia konieczność stosowania różnych form ochrony przyrody, w tym Natura 2000;

• uzasadnia konieczność współpracy międzynarodowej (CITES, Konwencja o Różnorodności Biologicznej, Agenda 21) dla ochrony różnorodności biologicznej;

• przedstawia istotę zrównoważonego rozwoju.

Kompetencje kluczowe

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 18.12.2006, Kompetencje kluczowe:

1) porozumiewanie się w języku ojczystym,

2) kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne,

3) informatyczne,

4) umiejętność uczenia się,

6) inicjatywność i przedsiębiorczość.

Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia

Uczeń:

• wyjaśnia, na czym polega ochrona gatunkowa;

• porównuje ochronę ścisłą z ochroną częściową gatunków;

• podaje przykłady gatunków objętych formą ochrony ścisłej;

• opisuje sytuacje, w jakich są stosowane formy ochrony czynnej i biernej;

• wyjaśnia pojęcia restytucji i reintrodukcji;

• podaje przykłady roślin i zwierząt reintrodukowanych na terenie Polski.

Powiązania z e‑podręcznikiem

http://www.epodreczniki.pl/reader/c/175203/v/latest/t/student-canon/m/ipVGHlkaDX#ipVGHlkaDX_d5e111