Scenariusz zajęć

Autor: Alicja Kasińska

Przedmiot: biologia

Temat: Tkanka łączna właściwa

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• porównuje zasadnicze typy tkanek łącznych występujących u zwierząt i człowieka;

• określa lokalizację tkanek łącznych w organizmie człowieka;

• rozpoznaje różne rodzaje tkanki łącznej właściwej na preparatach mikroskopowych i ilustracjach;

• wykazuje związek budowy tkanek łącznych właściwych z ich budową i pełnioną funkcją.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• IBSE (nauczanie przez dociekanie naukowe).

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiałów źródłowych;

• obserwacja mikroskopowa;

• doświadczenie;

• prezentacja;

• pogadanka.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• mikroskopy świetlne;

• preparaty mikroskopowe tkanek łącznych właściwych;

• duże arkusze papieru;

• kolorowe pisaki.

Przed lekcją

Nauczyciel przygotowuje stanowiska z mikroskopowaniem i preparaty mikroskopowe różnych rodzajów tkanki łącznej właściwej (siateczkowej, włóknistej luźnej, włóknistej zbitej, tłuszczowej) oraz papier i pisaki do wykonania plakatów.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie pochodzenia tkanek łącznych.

2. Nauczyciel stawia pytanie kluczowe: „Jak sądzicie, skąd pochodzi nazwa »tkanka łączna«? Co sugeruje?”. Uczniowie podają skojarzenia związane z tym pojęciem.

3. Nauczyciel przedstawia cele lekcji i prosi uczniów o przeczytanie wstępu do e‑materiału, którego treść wprowadzi ich w temat właściwości tkanek łącznych oraz uświadomi im znaczenie dla zdrowia człowieka kolagenu – głównego składnika tkanki łącznej właściwej.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel zadaje pytania: „Jak zbudowane są tkanki łączne? Jakie elementy wchodzą w ich skład?”. Prezentuje na tablicy interaktywnej ilustrację przedstawiającą schemat tkanki łącznej. Uczniowie indywidualnie analizują ilustrację, chętni wymieniają poszczególne składniki budowy tkanki.

2. Nauczyciel prosi uczniów o wyszukanie w e‑materiale informacji szczegółowych na temat składników tkanki łącznej właściwej. Uczniowie w parach ustalają odpowiedź: jedna osoba wyszukuje informacje o typach komórek tkanki łącznej, druga o rodzajach włókien białkowych, a następnie wymieniają się informacjami. Po wykonaniu zadania wskazani przez nauczyciela uczniowie prezentują wyniki pracy.

3. Uczniowie przeprowadzają obserwacje mikroskopowe tkanek łącznych właściwych i porównują obraz spod mikroskopu z ilustracjami w e‑materiale. Określają cechy budowy, dzięki którym można zidentyfikować tkanki. Wykonują w zeszycie schematyczny rysunek obserwowanych preparatów. Następnie ustalają lokalizację tkanek w organizmie, wykorzystując do tego grafikę interaktywną.

4. Uczniowie formułują wnioski dotyczące związku miejsca występowania tkanki z pełnionymi przez nią funkcjami. Chętne osoby prezentują po jednym wniosku, poddając go ocenie koleżeńskiej. Na zakończenie uczniowie porównują wyniki prac z opisem funkcji tkanek w e‑materiale.

5. Uczniowie w małych grupach (4–5‑osobowych) projektują doświadczenie wykazujące cechy charakterystyczne dla ścięgien zbudowanych z tkanki łącznej. Wyniki prac prezentują w formie plakatu.

6. Nauczyciel ocenia zaprezentowane na plakatach propozycje doświadczeń pod kątem zachowania procedury badawczej, możliwości ich przeprowadzenia oraz ich trafności.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 1–7 oraz polecenie nr 1 odnoszące się do grafiki interaktywnej.

2. Nauczyciel ocenia pracę uczestników zajęć.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenie nr 8.

Dla chętnych: polecenie nr 4.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:

Nauczyciel wykorzystuje grafikę interaktywną w fazie realizacyjnej do określenia lokalizacji różnych rodzajów tkanki łącznej właściwej oraz jako podsumowanie pracy uczniów i utrwalenie nabytej wiedzy. Uczniowie, wykonując polecenie nr 4, przetwarzają informacje nabyte podczas lekcji i poszerzają ich zakres. Ćwiczą także umiejętności kluczowe.

Grafikę interaktywną można również wykorzystać podczas realizacji lekcji dotyczących budowy szkieletu człowieka oraz budowy i funkcji skóry.