Dla nauczyciela

Autorka: Marzenna Śliwka

Przedmiot: Język polski

Temat: Morderca zza biurka. Jak Adolf Eichmann stał się zbrodniarzem wojennym?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

6) odczytuje poglądy filozoficzne zawarte w różnorodnych dziełach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

zapoznaje się z przebiegiem procesu Adolfa Eichmanna,
wskazuje czynniki, które mogły mieć wpływ na to, że Eichmann stał się zbrodniarzem wojennym,
analizuje fragmenty tekstów filozoficznych oraz krytycznych dotyczących Adolfa Eichmanna,
redaguje notatkę w odniesieniu do tekstów krytycznych poznanych podczas lekcji.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
drzewo decyzyjne.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego;
praca w parach.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Uczniowie zapoznają się z tekstami udostępnionymi przez nauczyciela (sekcja: „Przeczytaj”) oraz oglądają prezentację multimedialną. Następnie wykonują polecenia 1 i 2 z tej sekcji.
Uczniowie przygotowują się do dyskusji na temat: Jak Adolf Eichmann stał się zbrodniarzem wojennym?

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel prosi o podzielenie się refleksjami na temat tekstów przeczytanych w domu. Następnie wskazany uczeń czyta fragment felietonu Leszka Kołakowskiego Casus Eichmanna. Nauczyciel zadaje pytania: Jakimi argumentami mogą posłużyć się zbrodniarze, aby uchronić się przed karą? Jak rozumiecie ostatnie zdanie tekstu?

Faza realizacyjna:

Dyskusja. Nauczyciel inicjuje dyskusję pytaniem: Czy zbrodnię można usprawiedliwić?
Po wypowiedziach uczniów prowadzący wyświetla fragment książki Davida Cesarani Eichmann. Jego życie i zbrodnie: „Eichmann nie był ani szaleńcem, ani mechanicznym wykonawcą rozkazów. Nauczono go urządzać akty ludobójstwa, on zaś postanowił wykorzystać w pracy nabytą wiedzę. Z tego powodu ma on znaczenie w nowym stuleciu, w którym akty ludobójstwa nadal się planuje i przeprowadza. (…) nie trzeba być szaleńcem, aby zostać czynnym ludobójcą”.
Następnie uczestnicy zajęć zastanawiają się nad tym, w jaki sposób „zwykły urzędnik” i „normalny człowiek” stał się zbrodniarzem wojennym. W trakcie dyskusji nauczyciel dba o to, aby żaden z wypowiadających się nie monopolizował dyskusji, nie odbiegał od tematu i aby z szacunkiem odnosił się do rozmówców. Można posłużyć się fragmentami tekstów zaproponowanych w Materiałach dodatkowych i Wskazówkach metodycznych.
Podsumowania dyskusji dokonują uczniowie. Wspólnie zapisują wnioski na tablicy.

Faza podsumowująca:

Praca indywidualna. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia 1, 2, 3 (sekcja: „Sprawdź się”), a następnie weryfikują swoje odpowiedzi w parach.
Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.

Praca domowa:

Zredaguj wypowiedź argumentacyjną na temat: Czy zgadzasz się z wypowiedzią Marka Edelmana, że „W każdym człowieku drzemie cząstka komendanta Treblinki”?
2. Wykonaj ćwiczenia 4 i 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały dodatkowe

Joanna Lubecka, Adolf Eichmann. Człowiek w kapciach w kratkę, strona internetowa IPN
Hannah Arendt, Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła, Kraków 1998
David Cesarani, Eichmann. Jego życie i zbrodnie, Zakrzewo 2008

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Prezentacja multimedialna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.
Propozycja nawiązań do innych utworów:
Leon Kruczkowski, Niemcy (problem uczciwego Niemca, postawa profesora Sonnenbrucha)
Hanna Krall, Pola (postawy Niemców odpowiedzialnych za rozstrzelanie Żydów)
Podczas lekcji można wykorzystać metodę aktywizującą – drzewo decyzyjne.

Sprawdź się