SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Przykłady zależności przyczynowo‑skutkowych, funkcjonalnych i czasowych między elementami przestrzeni geograficznej

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I

Podstawa programowa: Zakres rozszerzony: I. Metody badań geograficznych i technologie geoinformacyjne: wywiady, badania ankietowe, analiza źródeł kartograficznych, wykorzystanie technologii informacyjno‑komunikacyjnych i geoinformacyjnych do pozyskania, tworzenia zbiorów, analizy i prezentacji danych przestrzennych. Uczeń: 7) rozumie istotę identyfikowania zależności przyczynowo‑skutkowych, funkcjonalnych i czasowych między elementami przestrzeni geograficznej, argumentowania, wnioskowania i formułowania twierdzeń o prawidłowościach.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, na czym polega postrzeganie środowiska geograficznego jako systemu;

• wskazuje przykłady relacji przyczynowo‑skutkowych między elementami przestrzeni geograficznej;

• podaje przykład zależności funkcjonalnych i czasowych między elementami przestrzeni geograficznej.

Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, mapa myśli, metody operatywne (praca z tekstem e‑materiału, gra edukacyjna)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca zbiorowa (na forum klasy), praca w grupach

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, arkusze papieru, pisaki

Materiały pomocnicze:
J. Kondracki, Geografia fizyczna Polski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978.

J. Heydel, F. de Doliwa Zieliński, I. Lewicki, Sudety Zachodnie – relacje między elementami środowiska geograficznego, Społeczne Towarzystwo Oświatowe w Krakowie, Kraków 2014.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel inicjuje pogadankę na temat znaczenia terminów: środowisko geograficzne, przyrodnicze, system, antropopresja.

• Uczniowie wskazują elementy środowiska geograficznego.

• Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nawiązując do przypomnianych terminów, nauczyciel prosi uczniów o podanie przykładów zależności między elementami środowiska przyrodniczego. Następuje krótka pogadanka, nauczyciel uzupełnia informacje, których zabrakło w propozycjach uczniów.

• Następnie nauczyciel przedstawia uczniom schemat z e‑materiału Zależności między elementami środowiska geograficznego – wskazani/chętni uczniowie omawiają przykłady wpływu działalności człowieka na elementy środowiska przyrodniczego.

• Korzystając z e‑materiału, nauczyciel zapoznaje uczniów ze specyficznymi zależnościami – sprzężenia zwrotne dodatnie i ujemne.

• Omówienie poznanych sprzężeń na wybranych przykładach (można wykorzystać tekst e‑materiału).

• Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Każda grupa ma przygotować mapę myśli przedstawiającą wybrane zależności między elementami środowiska geograficznego np. relacje między klimatem a roślinnością w górach, między strefą klimatyczną a strefą roślinną i glebową, między wielkością opadów a użytkowaniem terenu, między budową geologiczną a rzeźbą terenu.

• Po upływie określonego przez nauczyciela czasu przedstawiciele grup prezentują opracowane mapy myśli. Następuje krótkie podsumowanie pracy uczniów.

• Następnie nauczyciel prosi uczniów, aby pracując indywidualnie, rozwiązali test przygotowany w grze edukacyjnej (e‑materiał).

• Podsumowanie pracy uczniów (wyniki gry edukacyjnej).

Faza podsumowująca

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami. Prowadzący ocenia zaangażowanie uczniów.

• Następnie nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie indywidualnie wykonują wskazane ćwiczenia z e‑materiału.

• Na koniec uczniowie wymieniają umiejętności, które utrwalili lub nabyli podczas lekcji, które były łatwe, a które sprawiły im trudności.

Praca domowa

• Scharakteryzuj wpływ ocieplania się klimatu na poziom oceanu światowego. Odpowiedz na pytanie, czy ocieplanie się klimatu ma wpływ na ilość wody na lądach? Swoją odpowiedź poprzyj argumentami.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Grę edukacyjną można wykorzystać do samodzielnego sprawdzenia wiedzy ucznia lub na lekcji powtórzeniowej z działu I (zakres rozszerzony).