Scenariusz

AUTOR

Learnetic SA

Temat zajęć:

Skrzypy i paprocie – rośliny wilgotnych środowisk

Grupa docelowa:

Szkoła podstawowa; do wykorzystania na lekcjach biologii

Ogólny cel kształcenia:

Uczeń zapoznaje się z morfologią skrzypów i paproci, środowiskiem ich występowania oraz związkiem tej grupy roślin z powstawaniem złóż węgli kopalnych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

1) porozumiewanie się w języku ojczystym;

3) kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;

5) umiejętność uczenia się;

Cele (szczegółowe) operacyjne:

Uczeń:

• podaje przykłady środowisk, w których żyją skrzypy i paprocie;

• rozróżnia dwa rodzaje pędów skrzypu: wiosenne i letnie oraz ich funkcje;

• rozpoznaje na zdjęciach i ilustracjach skrzypy i paprocie oraz ich charakterystyczne elementy budowy;

• dostrzega zależność między kopalnymi paprociami i skrzypami, a złożami węgla kopalnego;

• opisuje możliwości wykorzystania skrzypów i paproci przez człowieka.

Metody/techniki kształcenia:

• pogadanka

• dyskusja

• metoda problemowa

Formy organizacji pracy:

• indywidualna

• grupowa

Środki dydaktyczne i praktyczne wskazówki:

Do przeprowadzenia tej lekcji nauczyciel powinien:

• zaopatrzyć się w zielnikowe okazy skrzypów i paproci, bryłę węgla i torfu;

• zorganizować przed lekcją wycieczkę w plener, na której uczniowie zapoznają się z naturalnym środowiskiem skrzypów i paproci;

• przygotować zdjęcia/ilustracje – skamieniałości z odciśniętymi częściami paprotników, przykłady karbońskich paprotników oraz lasu karbońskiego oraz współczesnych skrzypów i paproci.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

1. Czynności organizacyjne.

2. Nauczyciel przedstawia temat lekcji.

3. Informuje uczniów, że podczas lekcji zapoznają się z roślinami należącymi do paprotników.

4. W trakcie lekcji postarają się odpowiedzieć na pytania:

Jakie są podobieństwa i różnice w budowie paproci i skrzypów współcześnie żyjących i co łączy węgiel kamienny z tymi roślinami?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prezentuje ilustracje przedstawiające las karboński. Opowiada jakiego okresu dotyczy i jakie wówczas panowały warunki na Ziemi.

2. Prosi uczniów, by zwrócili uwagę jakie rośliny wchodziły w skład lasu z okresu karbonu, zadając pytania:

   • czy las jest gęsty, czy rzadki?

   • czy kształt tych roślin przypomina im te, które znają?

   • czy teren wygląda na suchy, czy mokry?

   • czy rośliny są małe, czy duże? Co mogło mieć wpływ na ich rozmiar?

3. Następnie nauczyciel rozkłada przed uczniami ilustracje pojedynczych roślin lasu karbońskiego – przykłady widłaków, kalamitów i paproci.

4. Uczniowie porównują je z ilustracją lasu karbońskiego oraz z zielnikowymi okazami skrzypów i paproci (lub ilustracjami współczesnych paprotników, paprocią w donicy).

5. Następnie prezentuje uczniom pierwszą część filmu „Skrzypy i paprocie – rośliny wilgotnych środowisk” dotyczącą miejsc występowania paproci i skrzypów, ich budowy oraz pospolitych gatunków.

6. Na podstawie informacji z filmu oraz wcześniejszej pogadanki na temat roślin lasu karbońskiego, uczniowie dyskutują wymieniając podobieństwa i różnice między skrzypami, a paprociami współczesnymi i porównując je z roślinami z okresu karbonu.

7. Jeśli uczniowie wzięli wcześniej udział w wycieczce, nauczyciel nawiązuje do niej, prosząc o wyliczenie charakterystycznych miejsc, w których rosły skrzypy i paprocie.

8. Uczniowie w grupach przygotowują notatkę, która powinna zawierać:

   • miejsce występowania skrzypów i paproci

   • podobieństwa i różnice w budowie skrzypów i paproci

   • podobieństwa i różnice między paprotnikami współczesnymi, a tymi rosnącymi w lesie karbońskim.

9. W następnej kolejności nauczyciel prezentuje bryłę węgla i torfu, rozkłada zdjęcia skamieniałości paprotników (prezentuje naturalne okazy). Pyta uczniów, czy widzą jakieś podobieństwa, co może łączyć prezentowane okazy?

10. Uczniowie w grupach dyskutują na temat węgla i skamieniałości. Jeśli nauczyciel zauważy, że uczniowie nie weszli na właściwy trop, rozkłada jeszcze na stole ilustracje lasu karbońskiego i zdjęcia paprotników.

11. Nauczyciel wysłuchuje wypowiedź każdego przedstawiciela grupy. Następnie uczniowie oglądają kolejną część filmu, poznając etapy powstawania węgla kamiennego.

12. Uczniowie weryfikują informacje z filmu z wcześniejszymi wypowiedziami w grupach.

13. Po obejrzeniu filmu nauczyciel ponownie pyta co wspólnego mają ze sobą węgiel, paprocie i skrzypy. Prosi też uczniów o podanie we właściwej kolejności etapów tworzenia się węgla.

14. Nauczyciel zaprasza po raz kolejny uczniów do pracy w grupach. Zadaniem każdej grupy jest podanie przykładów wykorzystania węgla i torfu przez człowieka oraz podanie innych przykładów wykorzystania paprotników niż te, które zostały omówione w filmie.

15. W ostatnim etapie fazy realizacyjnej, uczniowie rozwiązują zadania interaktywne utrwalające wiadomości zdobyte w trakcie oglądania filmu.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel w ramach podsumowania zadaje uczniom pytania:

1. Dlaczego paprotniki to rośliny wilgotnych środowisk?

2. Jakie są dowody na istnienie roślin naczyniowych rosnących w lesie karbońskim?

3. Jakie są charakterystyczne elementy budowy skrzypów, a jakie paproci?

4. W jaki sposób powstał węgiel?

Praca domowa:

1. Czy kwiat paproci to tylko baśniowe zjawisko? Wyszukaj informacje i przygotuj krótką wypowiedź na ten temat.

2. Praca długoterminowa: przygotuj prezentację multimedialną na temat paprotników karbońskich. Zawartość prezentacji

• przykłady skrzypów i paproci drzewiastych z okresu karbonu,

• przykłady skał osadowych powstałych z rozkładu paprotników i innych roślin naczyniowych,

• przykłady wykorzystania tych skał w życiu człowieka.

Metryczka

Tytuł

Skrzypy i paprocie – rośliny wilgotnych środowisk

Temat lekcji z e‑podręcznika, do którego e‑materiał się odnosi

2.5. Skrzypy i paprocie

Przedmiot

Przyroda

Biologia

Etap edukacyjny

Szkoła podstawowa

Podstawa programowa

Uczeń:

• opisuje przystosowania budowy zewnętrznej i czynności życiowych organzimów lądowych do środowiska życia, na przykładach obserwowanych organizmów.

Nowa podstawa programowa

Uczeń:

• dokonuje obserwacji przedstawicieli paprociowych, widłakowych i skrzypowych (zdjęcia, ryciny, okazy żywe) oraz przedstawia cechy ich budowy zewnętrznej;

• na podstawie obecności charakterystycznych cech identyfikuje nieznany organizm jako przedstawiciela paprociowych, widłakowych lub skrzypowych;

• wyjaśnia znaczenie paprociowych, widłakowych i skrzypowych w przyrodzie.

Kompetencje kluczowe

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 18.12.2006,
Kompetencje kluczowe:

1) porozumiewanie się w języku ojczystym;
3) kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;
5) umiejętność uczenia się;

Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia

Uczeń:

• rozpoznaje skrzypy i paprocie;

• opisuje elementy budowy skrzypów i paproci;

• charakteryzuje środowiska, w których mogą występować skrzypy i paprocie.

Powiązanie z e‑podręcznikiem

https://www.epodreczniki.pl/reader/c/141189/v/38/t/student‑canon/m/idXv200rpw