Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Konstytucja kwietniowa. Obóz sanacji po śmierci Józefa Piłsudskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje, jak wyglądały walki o władzę po śmierci Józefa Piłsudskiego;

• wyjaśnia, czym były BBWR i OZN;

• wymienia najważniejsze zapisy Konstytucji kwietniowej;

• ocenia polityczne i społeczne skutki jej wprowadzenia;

• wyjaśnia, dlaczego wybory z 1935 r. zostały zbojkotowane.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel poleca uczniom, aby przypomnieli sobie, czym był obóz sanacyjny i jaką rolę odgrywał Józef Piłsudski w życiu politycznym II RP.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia cele lekcji.

2. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej? Prosi jedną osobę o przypomnienie zagadnienia obozu sanacyjnego, politycznej roli Józefa Piłsudskiego po zamachu majowym oraz okoliczności wprowadzenia tzw. noweli sierpniowej.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel omawia okoliczności uchwalenia Konstytucji kwietniowej, a także niepewność, która zapanowała w Polsce po śmierci Józefa Piłsudskiego, i rozpad obozu sanacji.

2. Prowadzący zapowiada, że uczniowie przeanalizują teraz schemat interaktywny pod kątem różnic, jakie wprowadzała Konstytucja kwietniowa w porównaniu z obowiązującą wcześniej Konstytucją marcową. Dzieli uczniów na siedem grup (4- lub 5‑osobowych), każda grupa opracowuje jeden z punktów schematu, porównując zapisy obu ustaw zasadniczych (1 – podział władzy; 2 – uprawnienia prezydenta; 3 – sejm; 4 – senat; 5 – wybory; 6 – obywatele; 7 – zmiana konstytucji). Określa czas na przygotowanie, a następnie prosi przedstawicieli zespołów o przedstawienie efektów ich pracy.

3. Prezentacje uczniowskie. Podczas przedstawiania danego zagadnienia przez wyznaczoną osobę uczniowie z pozostałych grup sporządzają notatki, nauczyciel w razie konieczności uzupełnia informacje.

4. Uczniowie na podstawie wiedzy wyniesionej z prezentacji wykonują w parach polecenie 1, wskazują najistotniejsze według nich różnice między obiema konstytucjami. Następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

5. Nauczyciel kontynuuje wykład, omawiając wpływ wprowadzonych zmian ustrojowych na przebieg wyborów parlamentarnych w 1935 i 1938 r. Przybliża założenia Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem i Obozu Zjednoczenia Narodowego.

6. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie 3 i 4, analizują teksty źródłowe odnoszące się do Konstytucji kwietniowej. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

7. Na koniec uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenie 5, odpowiadają na pytania związane z ideologią OZN. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanego zadania wraz z uczniami.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się/nauczyłam się…

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

Wykonaj polecenie 2 dołączone do schematu interaktywnego: „Znajdź w słowniku znaczenie słowa »autorytaryzm«. Które zapisy Konstytucji kwietniowej mogły oznaczać wprowadzenie elementów autorytaryzmu do ustroju państwa? Uzasadnij odpowiedź”.

Materiały pomocnicze:

W. Gombrowicz, Wspomnienia polskie. Wędrówki po Argentynie, Warszawa 1990.

O. Terlecki, Z dziejów Drugiej Rzeczypospolitej, Kraków 1985.

S. Cat-Mackiewicz, Historia Polski od 11 listopada 1918 do 17 września 1939, Warszawa 1989.

Wielka historia Polski, t. 1–10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Schemat”, aby przygotować się do późniejszej pracy.

Spis nieopisanych ilustracji

• Ćwiczenie 1 - Ilustracja Ignacy Mościcki, ; Wikimedia Commons, domena publiczna.

• Ćwiczenie 1 - Ilustracja Józef Beck; Wikimedia Commons, domena publiczna.

• Ćwiczenie 1 - Ilustracja Edward rydz‑Śmigły; Wikimedia Commons, domena publiczna.

• Ćwiczenie 2 - Karykatura zamieszczona w czasopiśmie „Mucha” w 1926 r., Tekst pod karykaturą: Pan Prezydent: – Panie Marszałku. Przecież ta moja oblubienica całkiem krzywa. Pan Marszałek: – Wyprostujemy ją, najdroższy panie Prezydencie, pod maglem sejmowym, wyprostujemy.; czasopismo dostępne online [w:] Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, domena publiczna.

• Ćwiczenie 8 - Ilustracja 1: Mieszkanka Krakowa podczas głosowania; Narodowe Archiwum Cyfrowe, lic. edukacyjna.

• Ćwiczenie 8 - Ilustracja 2: Mieszkańcy Krakowa podczas głosowania; Narodowe Archiwum Cyfrowe, lic. edukacyjna.

• Ćwiczenie 8 - Ilustracja 3: Premier Walery Sławek przy urnie wyborczej; Narodowe Archiwum Cyfrowe, lic. edukacyjna.