Autor: Ewa Orlewicz

Temat: Społeczeństwo przednowoczesne

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Rozróżnisz cechy społeczeństwa przednowoczesnego i nowoczesnego.

• Poznasz dylematy moralne i poznawcze związane z poznawaniem różnych kultur.

• Dostrzeżesz zagrożenia etnocentryzmu i wyzwania, jakie stawia relatywizm kulturowy.

• Ocenisz, czy każda zmiana społeczna oznacza postęp.

Cele operacyjne. Uczeń:

• zna i charakteryzuje główne dyscypliny filozoficzne, opisuje ich problematykę i posługuje się odpowiednią terminologią;

• rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych;

• rozpoznaje znaczenie filozofii jako istotnej części dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej;

• umie stawiać pytania światopoglądowe (w tym moralne) i poszukiwać odpowiedzi na nie z wykorzystaniem wiedzy filozoficznej;

• identyfikuje różne problemy etyczne, rozważa je z punktu widzenia różnych stanowisk i nurtów filozoficznych na własnych przykładach.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• burza mózgów;

• praca z multimedium.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Społeczeństwo przednowoczesne”. Uczniowie mają zapoznać się z treściami w sekcji „Przeczytaj” i przygotować prezentację, w której przedstawią najważniejsze zagadnienia związane z nowoczesnością.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu się na platformie i wyświetleniu e‑materiału, odczytuje uczniom temat zajęć oraz cele, a następnie prosi, by na ich podstawie uczniowie sformułowali kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Zalogowany na platformie nauczyciel, po wyświetleniu dostępnego w panelu użytkownika raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym przed lekcją e‑materiałem. Wybrani uczniowie prezentują efekty pracy w domu. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje. Następnie nauczyciel inicjuje rozmowę kierowaną na podstawie pytań zawartych we wprowadzeniu.

Faza realizacyjna:

1. Burza mózgów. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą burzy mózgów i, jeśli to konieczne, wyjaśnia jej zasady. Wyłania także moderatora, który będzie zapisywał pomysły na tablicy, a następnie określa czas wykonania zadania.
   Następnie nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Jakie wydarzenia, sytuacje gospodarcze i kulturalne wpłynęły na ukształtowanie się nowoczesnego społeczeństwa? Uczniowie podają propozycje odpowiedzi. Po zakończeniu fazy twórczej następuje wspólna weryfikacja pomysłów. Nauczyciel prosi uczniów, aby porównali swoje propozycje z informacjami zamieszczonymi na tablicy.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Ilustracja interaktywna”. Odczytanie polecenia do multimedium: Zróżnicowanie społeczne przejawia się tym, że powstają grupy mające zróżnicowany dostęp do zasobów takich jak władza, pieniądze, prestiż, wykształcenie oraz zdrowie. Różne grupy mają odmienne style życia i różne systemy wartości. Przyjrzyj się poniższej grafice prezentującej podział społeczny w przededniu nowoczesności. W jaki sposób są przedstawiani chłopi, mieszczanie, proletariat i burżuazja? Co – na zamieszczonych portretach – przedstawiane jest jako cechy najbardziej charakterystyczne? Czy widzisz podobieństwa w społeczeństwie współczesnym? Zapisz swoje obserwacje poniżej, a następnie przeczytaj opisy odnoszące się do poszczególnych grup. Czy dodatkowe wyjaśnienia zmieniają twoje wcześniejsze przemyślenia? Wspólna praca całego zespołu klasowego nad odpowiedziami.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Nauczyciel wyświetla na tablicy ćwiczenie nr 4 i prosi uczniów, aby w parach przygotowali rozwiązanie na podstawie wskazówek zawartych w e‑materiale.

4. Następne ćwiczenie nr 5, wyświetlone przez nauczyciela na tablicy, uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych. Po jego wykonaniu i uzgodnieniu przez każdą grupę wspólnego oraz jednoznacznego wyboru następuje omówienie rezultatów na forum klasy.

5. Ostatnią partię ćwiczeń (nr 6‑8) uczniowie wykonują wspólnie i omawiają je razem z nauczycielem.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie indywidualnie rozwiązują ćwiczenia zamknięte nr 1‑3.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Napisz tekst rozmowy dotyczącej interpretacji analizowanego podczas lekcji tekstu źródłowego (Michel de Montaigne, Próby), jaka mogłaby się odbyć między tobą a autorem tekstu.

Materiały pomocnicze:

• Grzybowski J. i inni, Sposób na filozofię. Kluczowe zagadnienia z dydaktyki przedmiotowej, Warszawa 2016.

• Anthony Giddens, Nowoczesność i tożsamość : „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, tłum. A. Szulżycka, Warszawa 2010.

• Jak uczyć filozofii i etyki w szkole? Materiały z ogólnopolskiej konferencji filozoficznej, Gdańsk 2017, dostępne w internecie: http://nauczaniefilozofii.ug.edu.pl/sites/default/files/Abstrakty.pdf [dostęp: 27.11.2019].

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Ilustracja interaktywna” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznaj się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać polecenia.