Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Autorka: Marzenna Śliwka

Przedmiot: Język polski

Temat: Program Nowej Fali w ujęciu Stanisława Barańczaka

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
II. Kształcenie językowe.
1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:
1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;
4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:
1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
2) rozumie pojęcie tradycji literackiej i kulturowej, rozpoznaje elementy tradycji w utworach, rozumie ich rolę w budowaniu wartości uniwersalnych;
4) rozróżnia grupę literacką i pokolenie literackie; rozpoznaje założenia programowe w utworach literackich różnych epok;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • poznaje kontekst historyczno‑polityczny, w którym tworzyli poeci Nowej Fali,

  • analizuje program Nowej Fali, opierając się na tekstach krytycznoliterackich,

  • opisuje zadania, jakie Stanisław Barańczak stawia przed poetą,

  • tworzy własny manifest poetycki.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

  1. Nauczyciel udostępnia e‑materiał – uczniowie zapoznają się z informacjami z sekcji „Przeczytaj” oraz „Mapa myśli” (wykonują polecenie 1).

  2. Nauczyciel przygotowuje pomoce do wyświetlenia na tablicy multimedialnej:
    a) sinusoidę wg Krzyżanowskiego wraz z hasłami,
    b) główne hasła odpowiadające różnym formacjom poetyckim (w tym Nowej Fali).

Faza wprowadzająca:

  1. Praca zespołowa – utrwalenie wiadomości. Nauczyciel wyświetla sinusoidę wg Krzyżanowskiego. Prosi uczniów o dopasowanie haseł, np.: harmonia, racjonalizm, naukowość, humanizm, antropocentryzm, kult postępu i techniki, emocje, uczucia, duchowość, chaos, irracjonalizm, teocentryzm, fascynacja śmiercią, intuicja, wyobraźnia, dusza, Bóg. Uczniowie dzielą się refleksjami. Nauczyciel podkreśla, że hasła są uproszczeniem, uogólnieniem, które ma na celu uzmysłowić niektóre różnice wynikające z takiego podziału epok. Warto zaznaczyć, że twórcy danej epoki często stawali w opozycji do twórców poprzedniej. Podobną sytuację można zauważyć w kontekście działań grup poetyckich danego okresu literackiego.
    Prowadzący zapoznaje uczniów z tematem i celami lekcji.

Faza realizacyjna:

  1. Mapa myśli. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej tytuł: Nowa Fala (Pokolenie 68). Na podstawie materiałów, z którymi zapoznali się samodzielnie, uczniowie formułują hasła (np.: mówienie wprost, mówienie poprzez metaforę, metafora jest ozdobnikiem, poezja ekonomiczna, poezja szczegółowa i opisowa, świat taki, jak wygląda, język codzienny, język polityczny, demaskowanie języka propagandy, refleksje filozoficzne i metafizyczne itp.), które odpowiadają Nowej Fali. Dopisują je na tablicy.

  2. Uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”: 1, 2, 3, 4.

  3. Praca w parach. Uczniowie konsultują w parach odpowiedzi do powyższych ćwiczeń. Wspólnie wykonują ćwiczenia 5 i 6 (sekcja: „Sprawdź się”). Chętni uczniowie krótko przedstawiają efekty pracy.

  4. Praca zespołowa. Nauczyciel przypomina, że grupy poetyckie i literackie miały swoje programy, które zapisywały w manifestach. Jednym z zadań manifestu było określenie postawy pisarza lub poety i zobowiązanie się do podjęcia określonych działań twórczych. Prowadzący przedstawia zadanie dla całej klasy: Stwórzcie własny Manifest poezji współczesnej. Proponowane hasła zapiszcie w punktach. Ustalcie wspólnie formę zapisu (np. zdania, równoważniki zdań, tryb rozkazujący).

Faza podsumowująca:

  1. Głośne odczytanie (z uwzględnieniem dykcji, intonacji i modulacji głosu) przez wybrane osoby haseł ze wspólnie utworzonego manifestu. Po prezentacji można odsłuchać jeden z utworów zaproponowanych w materiałach dodatkowych.

  2. Uczniowie wypowiadają się na temat zajęć na tablicy interaktywnej, kończąc rozpoczęte zdania: Rozumiem…, Zabieram ze sobą…, Zostawiam…

Praca domowa:

  1. Czy zgadzasz się z opinią Stanisława Barańczaka, że poezja „powinna być nieufnością”? Zredaguj wypowiedź argumentacyjną.

Materiały pomocnicze:

  • Marek Grechuta, Pewność, 1972 (sł. E. Lipska)

  • Marek Grechuta, Może usłyszysz wołanie o pomoc, 1972 (sł. R. Krynicki)

  • Marek Grechuta, Świat w obłokach, 1972 (sł. R. Krynicki)

  • Skaldowie, Nie domykajmy drzwi, 1989 (sł. E. Lipska)

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.