Imię i nazwisko autora:

Krystyna Wosińska

Przedmiot:

Fizyka

Temat zajęć:

Jak definiujemy ciepło przemiany fazowej?

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa

Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów w otaczającej rzeczywistości.
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem praw i zależności fizycznych.

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
2) posługuje się materiałami pomocniczymi, w tym tablicami fizycznymi i chemicznymi oraz kartą wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych;
4) przeprowadza obliczenia liczbowe posługując się kalkulatorem.
V. Termodynamika. Uczeń:
4) wykorzystuje pojęcie ciepła właściwego oraz ciepła przemiany fazowej w analizie bilansu cieplnego.

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
2) posługuje się materiałami pomocniczymi, w tym tablicami fizycznymi i chemicznymi oraz kartą wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych;
4) przeprowadza obliczenia liczbowe posługując się kalkulatorem.
VI. Termodynamika. Uczeń:
5) wykorzystuje pojęcie ciepła właściwego oraz ciepła przemiany fazowej w analizie bilansu cieplnego.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. dowie się, jak jest zdefiniowane ciepło przemiany fazowej;

2. pozna definicję ciepła topnienia;

3. zrozumie, że ciepło topnienia jest równe ciepłu krzepnięcia;

4. pozna definicję ciepła parowania i skraplania;

5. zastosuje definicję ciepła topnienia do obliczania ciepła pobranego przez ciało podczas procesu topnienia;

6. zastosuje definicję ciepła topnienia do obliczania ciepła oddanego przez ciało podczas procesu krzepnięcia;

7. przeanalizuje procesy towarzyszące przekazywaniu ciepła do lodu.

Strategie nauczania

strategia eksperymentalno‑obserwacyjna (dostrzeganie i definiowanie problemów)

Metody nauczania

wykład informacyjny, pokaz multimedialny, analiza pomysłów

Formy zajęć:

praca w parach, praca indywidualna

Środki dydaktyczne:

komputer z rzutnikiem lub tablety do dyspozycji każdego ucznia

Materiały pomocnicze:

e‑materiały „Jak definiujemy przemianę fazową?”, „Ciepło parowania”, „Jak definiujemy ciepło właściwe?”

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

• Wprowadzenie zgodnie z treścią w części pierwszej „Czy to nie ciekawe?”.

• Odwołanie do wiedzy uczniów o przemianach fazowych.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel wprowadza pojęcie ciepła topnienia i krzepnięcia. Uczniowie zastanawiają się, czy te ciepła są sobie równe, argumentując swoje pomysły. Nauczyciel wprowadza pojęcie ciepła parowania i skraplania. Następnie uczniowie w parach obliczają ciepło pobrane podczas topnienia i krzepnięcia lodu i miedzi, mając dane masy i ciepła topnienia. Nauczyciel omawia przykład gorącego pręta wrzuconego do śniegu i zadaje pytania:

1. Które ciało oddaje ciepło i jaki proces jest z tym związany?

2. Które ciało pobiera ciepło i jaki proces jest z tym związany?

3. Ile wynosi ciepło pobrane przez śnieg?

Po wspólnym ułożeniu równania uczniowie w parach obliczają początkową temperaturę pręta.
Uczniowie oglądają film‑samouczek i wykonują umieszczone pod nim ćwiczenie.

Faza podsumowująca:

Uczniowie oceniają stopień przyswojonej wiedzy, rozwiązując indywidualnie zadanie 8 z zestawu ćwiczeń. W razie potrzeby nauczyciel pomaga uczniom.

Praca domowa:

Zadania z zestawu ćwiczeń: obowiązkowo zadania 1- 4, do wyboru jedno z zadań 5 - 7.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Film samouczek można wykorzystać na lekcji. Może też być wykorzystany przez uczniów po lekcji do powtórzenia i utrwalenia materiału.