Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Od pryncypatu do dominatu – podsumowanie

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje sytuację polityczną i społeczną imperium rzymskiego od I do V w. n.e.;

• analizuje poszczególne etapy przechodzenia od republiki rzymskiej, przez pryncypat, do dominatu;

• opisuje różnice między systemami władzy, jakimi były pryncypat i dominat;

• weryfikuje swój stan wiedzy odnośnie do wydarzeń obejmujących okres od I do V w. n.e. w starożytnym Rzymie, wykonując zestaw ćwiczeń.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel odczytuje wyświetlony na tablicy temat lekcji oraz cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i poleca uczniom lub wybranej osobie, aby sformułowała kryteria sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Zalogowany na platformie nauczyciel, przy użyciu raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem.
   Nauczyciel poleca, aby uczniowie w parach opracowali mapy myśli związane z tematem. Wybrana osoba z danej pary przedstawia przygotowane propozycje, a ochotnik zapisuje je na tablicy. Pozostali uczniowie się do nich odnoszą i uzupełniają je o swoje propozycje.

Mapy myśli powinny dotyczyć bezpośrednio tematu lekcji powtórzeniowej „Od pryncypatu do dominatu – podsumowanie”. Uczniowie mogą stworzyć mapy myśli dotyczące:

• chronologii najważniejszych wydarzeń,

• najważniejszych postaci,

• cech określonych form cesarstwa,

• etc.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi uczniów, by wykonali sześć wybranych ćwiczeń z części Sprawdź się w lekcji „Od pryncypatu do dominatu – podsumowanie” celem przypomnienia sobie faktów dotyczących okresu pryncypatu i dominatu w historii Rzymu. Weryfikuje wspólnie z uczniami poprawność odpowiedzi i udziela informacji zwrotnej.

2. Następnie dzieli uczniów na dwie, trzy lub cztery grupy (w zależności od ilości uczniów w całej klasie) i zapowiada, że zagrają w grę interaktywną sprawdzającą ich wiedzę. Będzie to quiz na wzór Milionerów, ale z ograniczeniem czasowym na udzielenie odpowiedzi. Prosi, aby grupy wyłoniły liderów, którzy będą odpowiadali na pytania. Pozostałe osoby odgrywają rolę publiczności, która może udzielać podpowiedzi. Zwycięża ta grupa, która najszybciej wskaże poprawne odpowiedzi.

3. Uczniowie grają w grę interaktywną. Grupy rywalizują ze sobą i ta, która najszybciej rozwiąże quiz, zostaje nagrodzona, np. oceną za aktywność.

4. Podsumowując quiz, nauczyciel odwołuje się do wiedzy uczniów i pyta: Które z pytań sprawiło wam największą trudność? Omawia z uczniami pytania, wyjaśnia wątpliwości.

5. Po zakończeniu omawiania quizu, nauczyciel poleca uczniom, aby pozostały czas przeznaczyli na przygotowanie planu dłuższej wypowiedzi pisemnej na jeden z tematów wybranych spośród:

• Scharakteryzuj politykę wewnętrzną Oktawiana Augusta.

• Zanalizuj różnice między pryncypatem a dominatem.

• Opisz rozwój pryncypatu i przekształcenie ustroju w dominat.

Faza podsumowująca:

1. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

2. Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy wylosowanej grupy. Prosi o samoocenę uczniów dotyczącą współpracy w zespole oraz wykonanego zadania. Ocenia pracę wybranych uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

2. Nauczyciel może rozdać przykładowy temat wypracowania (np. z wcześniejszych egzaminów) i poprosić o jego wykonanie w domu.

Materiały pomocnicze:

• Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

• Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

• E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011.

Wskazówki metodyczne:

Gra interaktywna może być wykorzystana zarówno do sprawdzenia wiedzy indywidualnej uczniów podczas lekcji (każdy uczeń odpowiada samodzielnie), jak i do sprawdzenia wiedzy poza lekcją, np. przy powtórce wiadomości.