Autor: Gabriela Iwińska

Temat: W jaki sposób mydło i inne detergenty usuwają brud?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XVII. Estry i tłuszcze. Uczeń:

10) wyjaśnia, na czym polega proces usuwania brudu i bada wpływ twardości wody na powstawanie związków trudno rozpuszczalnych; zaznacza fragmenty hydrofobowe i hydrofilowe we wzorach cząsteczek substancji powierzchniowo czynnych.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

XVII. Estry i tłuszcze. Uczeń:

11) wyjaśnia, na czym polega proces usuwania brudu; bada wpływ twardości wody na powstawanie związków trudno rozpuszczalnych; zaznacza fragmenty hydrofobowe i hydrofilowe we wzorach cząsteczek substancji powierzchniowo czynnych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia związki chemiczne występujące w mydłach;

• omawia przebieg procesu zmydlania tłuszczów;

• charakteryzuje wpływ mydła i detergentów na usuwanie brudu.

Strategie nauczania:

• strategia asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego oraz ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja;

• technika zdań podsumowujących;

• z użyciem e‑podręcznika;

• burza mózgów;

• symulacja interaktywna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania, zaciekawiając tematem. Przykładowe pytania: czy znacie przysłowie ,,częste mycie skraca życie''? Zgadzacie się z nim? Jeśli tak, to dlaczego?

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat „W jaki sposób mydło i inne detergenty usuwają brud?”. Następnie, wspólnie z uczniami, ustala cel zajęć oraz kryteria sukcesu.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół mydeł oraz innych detergentów.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla pytanie na tablicy multimedialnej: jak przebiega proces prania? Uczniowie na zasadzie burzy mózgów zgłaszają swoje propozycje na forum z podaniem swojego uzasadnienia.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej, zamieszczony w sekcji „Przeczytaj” e‑materiału, najpierw schemat budowy mydła z omówieniem.

3. Prowadzący odsyła uczniów do samodzielnej pracy z medium bazowym – uczniowie tym razem na symulacji interaktywnej mają przyjrzeć się mechanizmowi usuwania brudu.

4. Uczniowie dobierają się w pary i wspólnie rozwiązują polecenia zamieszczone do medium bazowego.

5. Nauczyciel ponownie wyświetla pytanie zadane na początku lekcji i proces prania z e‑materiału w sekcji „przeczytaj”. Chętna lub wskazana przez prowadzącego osoba opisuje dokładny przebieg usuwania brudu z tkaniny. Pozostali uczniowie weryfikują poprawność merytoryczną wypowiedzi i ewentualnie dopowiadają istotne kwestie. Nauczyciel czuwa nad poprawnością wypowiedzi uczniów.

6. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.

Faza podsumowująca:

1. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

   • Przypomniałem/łam sobie, że...

   • Co było dla mnie łatwe...

   • Czego się nauczyłem/łam...

   • Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Nauczyciel prosi o dokończenie ćwiczeń w sekcji „sprawdź się”, nierozwiązanych podczas zajęć. Nauczyciel zadaje pracę domową, załączoną do multimedium bazowego: uczniowie mają zapoznać się z produktami chemicznymi dostępnymi w swoim domu – przeanalizować skład proszku do prania, płynu do naczyń, mydła, szamponu i innych. Nauczyciel prosi uczniów, by zastanowili się, które składniki pełnią funkcje związane z usuwaniem brudu.

Materiały pomocnicze:

• K. H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii, tłum. A. Dworak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2014.

• L. Jones, P. Atkins, Chemia ogólna : cząsteczki, materia, reakcje, tłum. J. Kuryłowicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Multimedium może być wykorzystane przez ucznia w fazie przygotowania do lekcji lub przygotowywania się do pracy kontrolnej.