Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Słownik filozoficzny: państwo dobrobytu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia)

• Poznasz ideową podstawę koncepcji państwa dobrobytu, jej prekursorów i przedstawicieli.

• Przeanalizujesz, jak kształtowało się myślenie o roli państwa od liberalizmu do koncepcji państwa dobrobytu.

• Ocenisz realizację idei państwa dobrobytu w krajach skandynawskich, które stanowią wzór dla rozwoju takiej koncepcji.

• Zrozumiesz, w jaki sposób koncepcje państwa dobrobytu są łączone z ideą demokracji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;

• dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;

• rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Słownik filozoficzny: państwo dobrobytu”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się przed zajęciami z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i rozwiązanie ćwiczenia nr 1 z sekcji „Audiobook”.

Faza wprowadzająca:

1. Po zalogowaniu na platformie nauczyciel prezentuje (na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika) temat lekcji oraz cele zajęć. Omawia lub ustala razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza ich odpowiedzi na ćwiczenie 1. w sekcji „Audiobook”.

3. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: W jaki sposób tezy Milla i Greena mogły przeniknąć do idei nowoczesnego państwa dobrobytu?

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium nr 1. Nauczyciel dzieli klasę na grupy. Każdej z nich zadaje do opracowania części multimedium w sekcji „Prezentacja”. Zespoły pracują według ustalonego porządku:
   – grupy 1 i 2: tło historyczne;
   – grupy 3 i 4: krytyka idei państwa dobrobytu.
   Uczniowie przygotowują krótkie wystąpienia zawierające syntezę treści przydzielonej części prezentacji oraz odpowiedzi na polecenia. Po wyznaczonym czasie zespoły prezentują efekty swojej pracy.
   Następnie uczniowie w parach opracowują mapę myśli z polecenia 2.

2. Praca z multimedium nr 2. Nauczyciel prezentuje multimedia z sekcji „Audiobook”. Tym razem uczniowie pracują w parach, przygotowując odpowiedzi na pytania:
   – Czy wizję Galbraitha oraz Myrdala można nazwać utopijną? Uzasadnij swoje zdanie.
   – Co jest celem każdego planu rozwoju gospodarki narodowej według Gunnara Myrdala? W jaki sposób proponuje on osiągnąć ten cel?
   Po wyznaczonym czasie wybrane pary odczytują swoje odpowiedzi na forum. Inni uczniowie uzupełniają ich wypowiedzi. Nauczyciel pilnuje porządku pracy, pełni rolę doradcy i udziela uczniom informacji zwrotnej.

3. Interpretacja uogólniająca tekstu źródłowego. Uczniowie przygotowują konspekt pracy, w której przedstawią interpretację omawianego tekstu źródłowego. Pracują indywidualnie, posiłkując się notatkami oraz treściami ćwiczeń.

Faza podsumowująca:

1. Dyskusja. Nauczyciel zachęca uczniów do dyskusji: Dlaczego w państwie dobrobytu tak istotną rolę pełni niwelowanie różnic społecznych i dbanie o najsłabszych i najbiedniejszych obywateli?

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Ponownie zapoznaj się z tekstem J.K. Galbraitha. Na jego podstawie napisz rozprawkę, w jaki sposób idea demokracji przejawia się w polityce państwa dobrobytu.

Materiały pomocnicze:

• E. Domańska, Wokół interwencji państwa w gospodarkę, Warszawa 1992.

• K.J. Galbraith, Społeczeństwo dobrobytu – państwo przemysłowe, Warszawa 1973.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Film edukacyjny” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.