Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć
Autor: Anna Daniewicz, Krzysztof Błaszczak
Przedmiot: Chemia
Temat: Jakie zastosowania wynikają z właściwości kwasów karboksylowych?
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy:
XVI. Kwasy karboksylowe. Uczeń:
9) wymienia zastosowania kwasów karboksylowych.
Zakres rozszerzony:
XVI. Kwasy karboksylowe. Uczeń:
10) wymienia zastosowania kwasów karboksylowych.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
wymienia i opisuje zastosowania kwasów karboksylowych;
wyjaśnia, dlaczego kwas metanowy posiada właściwości redukujące;
koreluje odpowiednią właściwość kwasów karboksylowych z konkretnym zastosowaniem.
Strategia nauczania:
asocjacyjna.
Metody i techniki nauczania:
burza mózgów;
dyskusja dydaktyczna;
analiza materiału źródłowego;
ćwiczenia uczniowskie;
technika gadająca ściana;
technika zdań podsumowujących.
Formy zajęć:
praca w parach;
praca zbiorowa;
praca indywidualna.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do Internetu/smartfony, tablety;
zasoby multimedialne zawarte w e‑podręczniku;
rzutnik multimedialny;
tablica interaktywna/tablica;
aplikacja Mentimeter;
pisak/kreda;
podręczniki.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania, zaciekawiając tematem. Przykładowe pytania: jak myślicie, gdzie stosuje się kwasy karboksylowe? Czy wiecie z jakich substancji składa się aspiryna? Który z kwasów karboksylowych jest składnikiem kremów do opalania? Czy wiecie, że kwas metanowy stosuje się do dezynfekcji beczek po winie i piwie?
Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów na temat właściwości i zastosowań kwasów karboksylowych. Nauczyciel może wykorzystać aplikację Mentimeter z zastosowaniem smartfonów lub tabletów.
Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel dzieli klasę na grupy, rozdaje arkusze papieru, mazaki. Każdy grupa wybiera lidera. Zadaniem uczniów jest przygotowanie plakatu w formie mapy myśli na temat zastosowania pięciu dowolnych kwasów karboksylowych. W czasie realizacji tego zadania uczniowie mogą korzystać z wszelkich dostępnych źródeł. Po zakończonej pracy, liderzy grup prezentują plakaty na forum klasy z zastosowaniem techniki gadająca ściana. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną prac.
Samodzielna praca uczniów z e‑materiałem. Uczniowie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując polecenia załączone do medium. Nauczyciel wspiera uczniów podczas wykonywania zadań.
Nauczyciel przeprowadza quiz na temat zastosowań kwasów karboksylowych. W odpowiedziach dozwolone są zarówno nazwy systematyczne jak i zwyczajowe kwasów karboksylowych. Uczniowie zapisują odpowiedzi na kartkach. Po wyświetleniu wszystkich pytań z zastosowaniem prezentacji multimedialnej przez nauczyciela i udzieleniu odpowiedzi przez uczniów, uczniowie wymieniają się kartkami z odpowiedziami z kolegą/koleżanką w ławce, tak aby to oni sprawdzali ich odpowiedzi. Nauczyciel czyta odpowiedzi, uczniowie przyznają punkty i udzielają informacji zwrotnej pisemnej sobie nawzajem. Po podliczeniu, osoby z maksymalną lub największą liczbą punktów otrzymują oceny z aktywności.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: który z kwasów karboksylowych ma właściwości redukujące? Jakie jest zastosowanie kwasu metanowego? Gdzie ma zastosowanie kwas etanowy?
Jako podsumowanie nauczyciel zadaje uczniom pytania
Przypomniałem/łam sobie, że...
Czego dziś się nauczyłem/łam...
Co było dla mnie łatwe...
Co sprawiło mi trudność...
Praca domowa:
Nauczyciel prosi o wykonanie ćwiczeń zawartych w e‑materiale – „Sprawdź się”.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Mapa pojęciowa może być wykorzystana przez uczniów podczas samodzielnej pracy na lekcji lub przed wykonaniem ćwiczeń dołączonych do medium. Medium może być również wykorzystane podczas odrabiania zadania domowego.
Materiały pomocnicze:
Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):
Który z kwasów karboksylowych ma właściwości redukujące?
Jakie jest zastosowanie kwasu metanowego?
Gdzie ma zastosowanie kwas etanowy?
2. Arkusze papieru, np.: A2, mazaki, kartki A4.