Dla nauczyciela
Autor: Zuzanna Szewczyk
Przedmiot: biologia
Temat: Ogólna charakterystyka kwitnienia
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Wyjaśnisz, jakimi czynnikami jest uwarunkowana zdolność do kwitnienia.
Scharakteryzujesz pojęcie fotoperiodyzmu.
Opiszesz zjawisko wernalizacji.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
rozmowa kierowana;
dyskusja;
ćwiczenia interaktywne;
obserwacja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Wybrana osoba odczytuje wprowadzenie do e‑materiału. Nauczyciel prosi uczniów, aby zastanowili się, czym może być uwarunkowane kwitnienie roślin. Nauczyciel weryfikuje podawane przez uczniów argumenty i podsumowuje je.
Nauczyciel omawia cele zajęć, a następnie wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.
Faza realizacyjna:
Uczniowie samodzielnie zapoznają się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”.
Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Każda z nich – na podstawie e‑materiału oraz informacji wyszukanych w źródłach internetowych – opracowuje notatkę w formie graficznej na przydzielony temat:
grupa I – rośliny dnia krótkiego;
grupa II – rośliny dnia długiego;
grupa III – rośliny o wymaganiach mieszanych;
grupa IV – rośliny fotoperiodycznie obojętne.
Notatka powinna zawierać najważniejszą cechę danej grupy, tzn. zależność kwitnienia od długości okresu ciemności oraz przykłady minimum pięciu gatunków (w wyszukaniu gatunków uczniowie mogą posługiwać się źródłami internetowymi).
Grupy prezentują wyniki swojej pracy, nauczyciel uzupełnia brakujące informacje, koryguje ewentualne błędy.
Nauczyciel wyświetla film pt. Ogólna charakterystyka kwitnienia. Pyta uczniów, na czym polega wernalizacja, oraz prosi o zdefiniowanie pojęć: fotoperiod, fitochrom, florigen. Pyta, dlaczego określenie „rośliny dnia krótkiego” jest mylne, i prosi o wyjaśnienie, na czym polegało doświadczenie Czajłachiana.
Uczniowie wykonują indywidualnie polecenia 1 i 2 do filmu, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.
Nauczyciel prosi o zapoznanie się z grafiką interaktywną zawartą w e‑materiale. Uczniowie w parach wykonują polecenia 1 i 2. Nauczyciel w razie potrzeby wyjaśnia wątpliwości uczniów.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się…”.
Nauczyciel ocenia zaangażowanie uczniów podczas zajęć.
Praca domowa:
Zainteresowani tematem wykonują projekt ogrodu, w którym poszczególne gatunki roślin kwitną kolejno w różnych porach roku.
Materiały pomocnicze:
Jan Kopcewicz, Halina Kulikowska‑Gulewska, Mariusz Cymerski, Fotoperiodyczna indukcja kwitnienia roślin, „Wiadomości Botaniczne” 1993, nr 37(1/2), s. 73–85. (przykłady gatunków roślin)
Neil A. Campbell i in., Biologia Campbella, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.
Encyklopedia szkolna. Biologia, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:
Film może również zostać wykorzystany na lekcjach pt.: Fitochrom – budowa, mechanizm działania i funkcje, Rośliny dnia krótkiego i długiego, Termiczna indukcja kwitnienia.