Dla nauczyciela

Autorka: Marzenna Śliwka

Przedmiot: Język polski

Temat: Tristan i Izolda – konflikt moralny i tragizm losów kochanków

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;

3) rozpoznaje argumentacyjny charakter różnych konstrukcji składniowych i ich funkcje w tekście; wykorzystuje je w budowie własnych wypowiedzi;

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

przedstawia losy Tristana i Izoldy,
porównuje miłość bohaterów legendy z modelem miłości dworskiej,
udowadnia, że Tristan i Izolda, za sprawą konfliktu moralnego, stają się bohaterami tragicznymi,
odwołuje się do własnej wiedzy ogólnej, doświadczeń czytelnika i widza, zwracając uwagę na analogie w utworach literackich, dziełach plastycznych, filmowych etc.,
redaguje tekst o charakterze argumentacyjnym.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

metoda sztafety;
z użyciem e‑podręcznika;
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Tristan i Izolda – konflikt moralny i tragizm losów kochanków”. Uczestnicy zajęć zapoznają się z fragmentem prozy w e‑materiale: Dzieje Tristana i Izoldy. Przygotowują się do omówienia tekstu, szukając informacji na temat kontekstu historycznoliterackiego.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem i celami lekcji.
Zajęcia rozpoczynają się od metody szybkiej sztafety. Nauczyciel przedstawia zasady oraz zwraca uwagę na ciąg przyczynowo‑skutkowy wydarzeń z lektury. Pierwszy wskazany uczeń zaczyna streszczać historię Tristana i Izoldy, a następnie wskazuje kolegę, który kontynuuje opowieść. Sztafeta trwa aż do finału historii. Nauczyciel czuwa nad poprawnością językową wypowiedzi oraz jej zgodnością z tekstem lektury.
Młodzież dzieli się wrażeniami z lektury fragmentów utworu.

Faza realizacyjna:

Uczniowie zapoznają się z fragmentami tekstów w sekcji: „Przeczytaj” (Miłość jako obowiązek rycerza, Miłość w średniowiecznej literaturze francuskiej, Miłość jako źródło cierpienia). Następuje porównanie miłości Tristana i Izoldy do modelu miłości dworskiej. Nauczyciel prosi o zapis wniosków w zeszycie.
Uczniowie korzystają ze słownika oraz multimedium zamieszczonych w e‑materiale, aby wyjaśnić, na czym polega konflikt i tragizm bohatera. Nauczyciel uzupełnia informacje. Po wysłuchaniu kilku wypowiedzi zadaje pytanie: Dlaczego Tristana i Izoldę uznaje się za bohaterów tragicznych? Uczniowie mogą wykorzystać mapę myśli zamieszczoną w e‑materiale. Następnie w parach wykonują ćw. 1–4 (sekcja: „Sprawdź się”).
W dalszej części zajęć nauczyciel prosi o ocenę postaw bohaterów. Prosi, by uczniowie skupili się na konflikcie moralnym, który wpływa na ich postępowanie.
Nauczyciel zachęca uczniów do swobodnych wypowiedzi na temat przykładów innych par kochanków w różnych tekstach kultury. Następnie uczniowie, indywidualnie, wykonują polecenie 2 z sekcji: „Mapa myśli”.

Faza podsumowująca:

Chętni uczniowie prezentują efekty swojej pracy. Nauczyciel komentuje wypowiedzi. Tu również może nastąpić dyskusja dotycząca postaw bohaterów i ich emocji. Uczniowie zapisują swoje wnioski w zeszytach.

Praca domowa:

Wykonanie pracy domowej zawartej w multimediach: Napisz krótki tekst, w którym wyjaśnisz, w jaki sposób realia panujące w XII‑wiecznej feudalnej Francji wpływają na miłość Tristana i Izoldy.
Dla chętnych: Przeczytaj Maladie Andrzeja Sapkowskiego i zapisz wnioski dotyczące tekstu. Zwróć uwagę na to, które z elementów średniowiecznego romansu zostały wykorzystane przez współczesnego pisarza w opowiadaniu. Zastanów się nad kreacją głównych bohaterów, nad ich uczuciami i emocjami.

Materiały pomocnicze:

Ryszard Handke, Alfabet kultury w lekturze tekstu literackiego, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.
Jacques Le Goff, Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1995.
Andrzej Sapkowski, Maladie i inne opowiadania, Warszawa 2012.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Mapa myśli”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.
Tekst Maladie może posłużyć jako punkt wyjścia do dyskusji na temat wpływu poprzednich epok na twórczość współczesnych autorów (zajęcia fakultatywne, koło polonistyczne).

Sprawdź się