Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: Historia

Temat: Z Bożej łaski… Król i jego dwór w późnym średniowieczu

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

XII. Polska w XIV – XV w.

Uczeń:

2) charakteryzuje rozwój monarchii stanowej w Polsce, uwzględniając strukturę społeczeństwa polskiego w późnym średniowieczu i rozwój przywilejów szlacheckich;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie,

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, kim jest król i od czego zależy jego pozycja w państwie;

• sprawdza, odpowiednikiem jakich współczesnych urzędników był podskarbi, a jakich - kanclerz, podkanclerzy i marszałkowie;

• wskazuje, co się zmieniło w Krakowie między XV a XX wiekiem.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• mapa mentalna;

• elementy dramy;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiałów źródłowych;

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• flipcharty i markery.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją:

Uczniowie zapoznają się z tekstem zawartym w e‑materiale (ale bez schematu), żeby móc w czasie lekcji uczestniczyć w dyskusji.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel przedstawia temat lekcji i cele zajęć.

2. Na tablicy nauczyciel zapisuje hasło „Elekcje i koronacje po śmierci Kazimierza Wielkiego”, następnie prosi uczniów, aby na podstawie wiadomości, które przygotowali w domu, stworzyli mapę mentalną. Uczniowie wspólnie z nauczycielem analizują i weryfikują odpowiedzi (uczniowie zwracają uwagę na pojęcia, daty, przywileje, osoby - sprawowane funkcje).

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli klasę na 5 grup, każda z nich ma na podstawie informacji znajdujących się w e‑materiale i innych dostępnych źródłach wypisać na arkuszach kompetencje osób lub grup odpowiedzialnych na rządy w Polsce:
   Grupa 1 – kompetencje króla
   Grupa 2 – kompetencje kanclerza
   Grupa 3 – kompetencje podkanclerza
   Grupa 4 – kompetencje podskarbiego
   Grupa 5 – kompetencje marszałków.

2. Po wyznaczonym czasie nauczyciel prosi, aby z każdej grupy wybrać przedstawiciela. Wcieli się on w rolę tej osoby, której kompetencje grupa opracowywała, i zaprezentuje sprawowany przez siebie urząd.

3. Uczniowie w dowolnej kolejności prezentują swoją postać, a arkusz wieszają w widocznym miejscu.

4. Praca ze schematem. Po prezentacji nauczyciel prosi, aby uczniowie w parach zapoznali się tekstami źródłowymi i wykonali polecenie 3. Po wykonaniu zadania wybrane osoby lub wskazane przez nauczyciela podają odpowiedzi – w razie konieczności uczniowie wspólnie ustalają prawidłową odpowiedź.

5. Nauczyciel na zakończenie wprowadza element dyskusji. Zadaje pytanie: Co się zmieniło w Krakowie od tamtego czasu? Uczniowie podają liczne przykłady, krótko dyskutują. Na zakończenie wybrana osoba podsumowuje najważniejsze propozycje uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie wykonują wybrane przez nauczyciela ćwiczenia jako podsumowanie lekcji. Prowadzący wspólnie z uczniami omawia odpowiedzi.

2. Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy uczniów, którzy byli aktywni na lekcji oraz ocenia pracę klasy w trakcie zajęć.

Praca domowa:

1. Wykonaj pozostałe (niezrealizowane) ćwiczenia w domu.

2. Na podstawie lekcji i dyskusji zaprezentuj, co zmieniło się w Krakowie od XV w. do czasów współczesnych. Możesz opracować notatkę, wykonać plakat lub prezentacje multimedialną na ten temat.

Materiały pomocnicze:

Tekst źródłowy - przywilej koszycki z 1374 r. art. 6, 8, 14

Tekst źródłowy - przywilej czerwiński z 1388 r..

Tekst źródłowy - przywilej jedlneńsko‑krakowski z 1430- 1433 r..

Tekst źródłowy - przywilej nieszawski z 1454 r. .

Krzyżanowska J., Ochmański J., Władysław II Jagiełło, Ossolineum, Wrocław 1990.

Gąsiorowski A., Itinerarium króla Władysława Jagiełły 1386‑1434, Instytut Historii Nauki PAN, Warszawa 2016.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Schemat można wykorzystać do wprowadzenia lekcji odwróconej. Wówczas uczniowie zapoznają się z multimedium w domu i wykonują dołączone do niego polecenia, a w trakcie lekcji następuje ich weryfikacja.