Autorka: Sabina Świtała

Temat: Między uczuciem a rozumem. Poezje Adama Asnyka.

Adresat: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje.

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi.

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

5) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca.

IV. Samokształcenie. Uczeń:

6) rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• Kompetencje cyfrowe;

• Kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• omawia tematy i cechy stylu poezji Adama Asnyka;

• rozważa aktualność myśli zawartych w twórczości artysty;

• charakteryzuje stosunek artysty do młodego pokolenia twórców;

• porównuje wiersze o podobnej tematyce.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• metoda oglądowa;

• pogadanka;

• metoda ćwiczeń przedmiotowych;

• praca z tekstem;

• burza mózgów.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca całego zespołu klasowego;

• praca w parach.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/ tablica, pisak/ kreda;

• wiersz Marii Bartus Mówią mi.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Nauczyciel zapisuje na tablicy słowo „pozytywizm”. Uczniowie podają skojarzenia do epoki.

2. Wypisane skojarzenia stają się pretekstem do rozmowy o specyfice pozytywizmu. Jeśli wśród wypowiedzi uczniów nie pojawi się hasło „czasy niepoetyckie”, nauczyciel pyta o nie sam i prosi o wyjaśnienie.

3. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna

1. Uczestnicy zajęć wykonują ćwiczenie 4. Po każdej poprawnej odpowiedzi nauczyciel opowiada o kręgach tematycznych w twórczości Asnyka.

2. Następnie uczniowie zapoznają się z multimedium bazowym i wykonują polecenie nr 1. Wybrane osoby odczytują swoje odpowiedzi, pozostali uczniowie i nauczyciel komentują.

3. Wskazany uczeń odczytuje wiersz Do młodych. Młodzież wykonuje ćwiczenia 5 i 6, które omawiane są na forum klasy.

4. Prowadzący mówi, że Maria Bartus również należała do poetek epoki pozytywizmu. Czyta młodzieży wiersz autorki pt. Mówią mi:

Prosi o porównanie tematyki poruszonej przez autorkę w tekście z tematyką poruszaną przez Adama Asnyka. Jakie podobieństwa, jakie różnice widzą uczestnicy zajęć.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel rozdaje schemat (lub zapisuje na tablicy) w formie grafów do uzupełnienia:

P ………………………………………………………….

O ………………………………………………………….

E ………………………………………………………….

Z ………………………………………………………….

J ………………………………………………………….

A ………………………………………………………….

Młodzież w parach zastanawia się nad ponadczasowością myśli zawartych w poznanych utworach Asnyka. Wnioski zapisuje na schemacie. Np.

***P*okolenie młodych ma budować przyszłość.

***O*łtarze przeszłości należy szanować.

E – ………………………………………………………….

.

.

.

2. Wybrane pary odczytują swoje odpowiedzi.

Praca domowa:

Zadanie domowe z e‑materiału.

Materiały pomocnicze:

Z. Mocarska‑Tycowa, Wybory i konieczności. Poezja Asnyka wobec gustów estetycznych i najważniejszych pytań swoich czasów, wyd. 2, Toruń 2005.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Multimedium bazowe można wykorzystać jako wprowadzenie do zajęć.