Dla nauczyciela

Autor: Piotr Obolewicz

Przedmiot: Język polski

Temat: Człowiek wobec prawa. ProcesFranza Kafki

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

IV. Samokształcenie.

10. gromadzi i przetwarza informacje, sporządza bazę danych;

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

6) rozpoznaje w utworach literackich konwencje: baśniową, oniryczną, turpistyczną, nadrealistyczną, postmodernistyczną;

11) porównuje różnorodne propozycje odczytania tego samego utworu literackiego;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. Wymieni elementy sytuacji kafkowskiej.

2. Wyjaśni, w jaki sposób Józef K. rozumie sytuację, w której się znalazł.

3. Zinterpretuje wizję losu ludzkiego przedstawioną w przypowieści Przed prawem.

4. Porówna różne interpretacje przesłania tekstu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Człowiek wobec prawa. ProcesFranza Kafki”. Uczestnicy zajęć zapoznają się z fragmentem prozy w e‑materiale: w sekcji „Przeczytaj”. Przygotowują się do omówienia tekstu, szukając informacji na temat kontekstu biograficznego i/lub historycznoliterackiego. Wybrane osoby mogą zebrać potrzebne wiadomości do wstępnego rozpoznania tekstu. Będą pełniły rolę ekspertów.
Przekład intersemiotyczny. Chętni lub wybrani uczniowie przygotowują wybór ilustracji korespondujących z analizowanym w lekcji fragmentem prozy: Aresztowanie . Konieczne jest przygotowanie uzasadnienia wyboru materiału ikonograficznego.

Faza wprowadzająca:

Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.
Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji.

Faza realizacyjna:

Uczniowie zapoznają się z aktorską interpretacją fragmentu Aresztowanie zamieszczoną w multimedium. Tło stanowią ilustracje przygotowane wcześniej przez wybranego ucznia.
Prezentacja uczniowskiej interpretacji (przekładu intersemiotycznego) na temat utworu prozatorskiego. Wspólne omówienie prezentacji ze szczególnym uwzględnieniem mocnych stron propozycji ucznia.
Praca z multimedium. Uczniowie w zespołach dwuosobowych zapoznają się z treścią materiału w sekcji „Mapa myśli” oraz poleceniem: 1 do niej i wspólnie rozwiązują zadanie.
Uczniowie, w parach, wykonują ćw. 1‑6 z sekcji „Sprawdź się”. Następnie, aby uzasadnić poprawność rozwiązań, omawiają je w większych grupach, przygotowując spójną argumentację, którą zaprezentują na forum klasy. Po wyznaczonym czasie następuje wspólne omówienie zadań.
Kolejne ćwiczenie (ćw. 2 z mapy myśli) nauczyciel udostępnia uczniom za pomocą tablicy interaktywnej lub rzutnika. Uczniowie pracują indywidualnie. Po zalogowaniu się na telefonie, tablecie lub komputerze przystępują do rozwiązywania zadania. Nauczyciel obserwuje postęp pracy i rezultaty. Prosi wybranego ucznia, który wskazał błędne rozwiązanie, o uzasadnienie swojej decyzji i zaprasza pozostałych uczniów do dyskusji.
Ćwiczenie, które uczniowie realizują jako ostatnie, wykonywane jest indywidualnie. Ponownie nauczyciel udostępnia uczestnikom zajęć przez platformę edukacyjną jego treść: Zinterpretuj przypowieść, którą Józef K. usłyszał w katedrze od księdza. Jaką wizję losu ludzkiego przedstawia? Nauczyciel sprawdza przez platformę udzielone odpowiedzi. Następnie zachęca uczniów do uzasadniania swoich wyborów podczas dyskusji w parach.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę podsumowującą. Może zadać następujące pytania: Jaką sytuację można nazwać kafkowską? Czy uczniowie przypominają sobie innych bohaterów literackich uwikłanych w podobne sytuacje?

Praca domowa:

Czy Proces można uznać za parabolę życia człowieka we współczesnym świecie? Przedstaw swoją opinię w postaci tezy i poprzyj ją dwoma argumentami odwołującymi się do przesłania powieści Kafki oraz do cech życia w cywilizacji XXI wieku.

Materiały pomocnicze:

Witold Bobiński, Konteksty kulturowe w dydaktyce literatury, w: Polonista w szkole, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków 2004.
Ryszard Handke, Alfabet kultury w lekturze tekstu literackiego, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.
Słuchowisko Teatru Polskiego Radia, adaptacja Procesu Franza Kafki, Ninateka.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się