Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Plan „Burza”

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia genezę oraz militarne i polityczne założenia planu „Burza”;

• opisuje największe działania militarne oddziałów AK w ramach planu „Burza”;

• ocenia militarne i polityczne rezultaty planu „Burza”.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Plan Burza”. Poleca uczniom zapoznać się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” oraz – na jego podstawie – rozwiązać ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Sprawdź się”.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla temat i cele zajęć, omawia z uczniami kryteria sukcesu, które chcą osiągnąć.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. sprawdza, kto wykonał zadane ćwiczenia. Może wyświetlić odpowiedzi uczniów na tablicy interaktywnej. Prosi wybranego ucznia o uzasadnienie swojego rozwiązania.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Nauczyciel ocenia, na podstawie informacji na platformie, stan przygotowania uczniów do zajęć. Jeżeli jest ono niewystarczające, prosi o ciche zapoznanie się z treścią sekcji „Przeczytaj”. Jeżeli zaś uczestnicy zajęć zaznajomili się wcześniej z tekstem, prosi, aby w parach wynotowali minimum trzy najważniejsze, ich zdaniem, kwestie poruszone w e‑materiale. Następnie pary łączą się w grupy czteroosobowe i w czasie dyskusji wybierają wspólnie najważniejszy wątek. Na koniec każda z grup na forum przedstawia i argumentuje swój wybór.

2. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie 4: analizują stosunek Churchilla do planu „Burza”. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i uzasadniają, dlaczego wybrali taką wersję odpowiedzi.

3. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium. Uczniowie odczytują polecenie 2: „Wykaż związek między działaniami Armii Czerwonej a przystępowaniem do akcji »Burza« poszczególnych Okręgów AK” i wykonują je w parach. Następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

4. Uczniowie dzielą się na kilkuosobowe grupy (cztero- lub pięcioosobowe) i w tych zespołach wykonują polecenie 3: porównują sytuację polityczną i militarną oddziałów AK podczas wykonywania planu „Burza” na obszarach położonych na wschód od linii Curzona, obszarach między Wisłą a Bugiem oraz obszarach położonych na zachód od Wisły. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli, pracując w dotychczasowych grupach. Każda grupa na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „Plan »Burza«” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli lub zagadnienia. Ważne, aby cała mapa zmieściła się na jednej stronie. Po wykonaniu pracy, w zależności od liczebności klasy i czasu, nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych lub wszystkich grup.

2. Jeśli starczy czasu, nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenie 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

J. Buszko, Historia Polski 1864–1948, Warszawa 1984.

R. Kaczmarek, Historia Polski 1914–1989, Warszawa 2010.

R. Korab‑Żebryk, Operacja Wileńska AK, Warszawa 1985.

Polski czyn zbrojny w II wojnie światowej, t. 3, Polski ruch oporu 1939–1945, red. B. Kobuszewski, B. Matusak, T. Rawski, Warszawa 1988.

M. Ney‑Krwawicz, Armia Krajowa. Siły zbrojne Polskiego Państwa Podziemnego, Warszawa 2009.

Operacja „Burza” i powstanie warszawskie 1944, red. K. Komorowski, Warszawa 2004.

W. Roszkowski, Historia Polski 1914–2015, Warszawa 2017.

S. Salmonowicz, Polski Państwo Podziemne, Warszawa 1994.

L.A. Sowa, Wielka historia Polski, t. 10, Od Drugiej do Trzeciej Rzeczypospolitej (1945–2001), Kraków 2001.

J.R. Szaflik, Historia Polski 1939–1947, Warszawa 1987.

J. Ślaski, Polska Walcząca (1939–1945),/cite>, Warszawa 1990.

J. Turowski, Pożoga. Walki 27 Wołyńskiej Dywizji AK, Warszawa 1990.

W. Zdziabek, Polska Walcząca 1939–1945, Poznań 2011.

T. Bohun, Bój o Wilno. Operacja „Ostra Brama” Armii Krajowej, „Mówią Wieki” 7/2014

B. Kubisz, Akcja „Burza” – kroczące powstanie, „Mówią Wieki” 1/2014.

B. Nowożycki, Powstańczy szlak Zgrupowania AK „Radosław”, „Mówią Wieki” 8/2014.

P. Samolewicz, Ostatni rozkaz pułkownika Kotowicza, „Mówią Wieki” 7/2016.

J.Z. Sawicki, Z pomocą powstaniu, „Mówią Wieki” 8/2014.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami w sekcji „Mapa interaktywna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę. Wybrani lub chętni uczniowie na podstawie danych z mapy mogą przygotować prezentację poświęconą przebiegowi walk w czasie planu „Burza” i przedstawić ją w trakcie fazy realizacyjnej.