Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Scenariusz zajęć

Autor: Anna Daniewicz, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: Chemia

Temat: Czy fenol jest mocnym kwasem?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony:

XIV. Hydroksylowe pochodne węglowodorów – alkohole i fenole. Uczeń:

8) na podstawie obserwacji doświadczeń formułuje wniosek dotyczący kwasowego charakteru fenolu; projektuje i przeprowadza doświadczenie, które umożliwi porównanie mocy kwasów, np. fenolu i kwasu węglowego; pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • wyjaśnia przyczynę kwasowości fenolu;

  • przedstawia równanie dysocjacji elektrolitycznej fenolu;

  • projektuje i wykonuje doświadczenie, które umożliwia porównanie mocy kwasów, np.: fenolu i kwasu chlorowodorowego.

Strategia nauczania:

  • asocjacyjna;

  • problemowa.

Metody i techniki nauczania:

  • burza mózgów;

  • dyskusja dydaktyczna;

  • film samouczek;

  • eksperyment chemiczny;

  • analiza materiału źródłowego;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • technika zdań podsumowujących.

Formy zajęć:

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca zbiorowa;

  • praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑podręczniku;

  • rzutnik multimedialny;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • podręczniki.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytanie: czy fenol możemy określić mocnym kwasem? Dlaczego?

  2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół terminu „budowa fenolu”.

  3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

  4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, jakie zostaną użyte w czasie lekcji.

Faza realizacyjna:

  1. Eksperyment uczniowski. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Zadaniem każdej z grup jest zaprojektowanie i wykonanie doświadczenia, które udowodni, że fenol w roztworze wodnym ulega dysocjacji elektrolitycznej. Uczniowie otrzymują odpowiedni sprzęt i szkło laboratoryjne oraz odczynniki chemiczne i kartę pracy. Uczniowie stawiają pytanie badawcze i hipotezę, przeprowadzają eksperyment wg instrukcji (podanej w e‑materiale), obserwują zmiany, zapisują równanie reakcji dysocjacji elektrolitycznej, wyciągają wnioski, zapisują wszystko w kartach pracy. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów, wspiera uczniów podczas przeprowadzenia eksperymentu. Liderzy prezentują efekty pracy grupowej na forum klasy. Nauczyciel weryfikuje pod względem merytorycznym wypowiedzi uczniów.

  2. Kolejnym zadaniem każdej z grup jest zaprojektowanie i wykonanie doświadczenia, które umożliwi porównanie mocy kwasów: fenolu i kwasu chlorowodorowego. Uczniowie otrzymują odpowiedni sprzęt i szkło laboratoryjne oraz odczynniki chemiczne.  Uczniowie stawiają pytanie badawcze i hipotezę, przeprowadzają eksperyment wg instrukcji (podanej w e‑materiale), obserwują zmiany, zapisują równanie reakcji chemicznej wyciągają wnioski, zapisują wszystko w kartach pracy. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów, wspiera uczniów podczas przeprowadzenia eksperymentu. Liderzy prezentują efekty pracy grupowej na forum klasy. Nauczyciel weryfikuje pod względem merytorycznym wypowiedzi uczniów.

  3. Uczniowie analizują w parach film samouczek, po czym wykonują polecenia zawarte w medium bazowym.

  4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia w e‑materiale – sprawdź się.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów. Przykładowe pytanie skierowane do uczniów:

  • Czy fenol jest mocnym kwasem?

  • Który z kwasów jest mocniejszy od fenolu?

  • Jaka jest przyczyna kwasowości fenolu?

  • Jakie właściwości ma fenol?

  • Jakie znasz homologi fenolu?

  1. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

  • Przypomniałem/łam sobie, że...

  • Czego dziś się nauczyłem/łam...

  • Co było dla mnie łatwe...

  • Co sprawiło mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może być wykorzystany przez uczniów podczas samodzielnej pracy na lekcji lub przed wykonaniem ćwiczeń dołączonych do medium. Medium może być również wykorzystane podczas odrabiania zadania domowego oraz przed sprawdzianem.

Materiały pomocnicze:

  1. Doświadczenie 1 i 2:

  • Sprzęt i szkło laboratoryjne - wg propozycji w e‑materiale.

  • Odczynniki chemiczne - wg propozycji w e‑materiale.

  • Instrukcje wykonania doświadczeń wg propozycji w e‑materiale.

  • karta pracy ucznia:

RkPijItMtZ7lu

Plik PDF o rozmiarze 64.41 KB w języku polskim
  1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

  • Czy fenol jest mocnym kwasem?

  • Który z kwasów jest mocniejszy od fenolu?

  • Jaka jest przyczyna kwasowości fenolu?

  • Jakie właściwości ma fenol?

  • Jakie znasz homologi fenolu?