Scenariusz lekcji

Autor: Jolanta Loritz‑Dobrowolska

Przedmiot: biologia

Temat: Trudności w szacowaniu bioróżnorodności

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XI. Różnorodność biologiczna, jej zagrożenia i ochrona. Uczeń:
1) przedstawia typy różnorodności biologicznej: genetyczną, gatunkową i ekosystemową.

Zakres rozszerzony

XVIII. Różnorodność biologiczna, jej zagrożenia i ochrona. Uczeń:
1) przedstawia typy różnorodności biologicznej: genetyczną, gatunkową i ekosystemową.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:
Uczeń:

• szacuje bioróżnorodność na podstawie modelu;

• porównuje metody szacowania bioróżnorodności;

• ocenia przydatność i celowość różnych metod.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• strategia operacyjna;

• nauczanie hybrydowe.

Metody i techniki nauczania:

• modelowanie zjawisk przyrodniczych;

• ćwiczenie przedmiotowe;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• mapa pojęć zawarta w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• dwa woreczki, klocki w różnych kolorach;

• karty pracy (zob. Materiały pomocnicze).

Przed lekcją

Uczniowie zapoznają się z treścią tekstu zamieszczonego w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

1. Nauczyciel prosi uczniów o luźne wypowiedzi na temat przeczytanego tekstu.

2. Nauczyciel prezentuje dwa woreczki opisane literami „A” i „B” oraz klocki. Informuje uczniów, że za pomocą woreczków i klocków skonstruują dwa modele ekosystemów i na ich przykładzie dowiedzą się, jak określić ich bioróżnorodność.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie wkładają do woreczka „A” dziesieć klocków w dwóch różnych kolorach (po pięć każdego), a do woreczka „B” – dziesięć klocków w pięciu różnych kolorach (po dwa klocki każdego koloru). To modele dwóch ekosystemów, a każdy kolor klocka oznacza inny gatunek.

2. Nauczyciel rozdaje karty pracy (zob. materiały pomocnicze) i wyjaśnia, jak należy je wypełnić. Przypomina, że indeks Simpsona dotyczy prawdopodobieństwa spotkania dwóch osobników tego samego gatunku na określonym terenie. „0” oznacza wysoką bioróżnorodność, a „1” – brak różnorodności.

3. Uczniowie, pracując w parach, losują po dwa klocki z każdego woreczka i zapisują ich barwę w karcie pracy. Następnie oznaczają te próby, w których wylosowano dwa klocki tego samego koloru (por. Karta pracy – wzór).

4. Uczniowie wymieniają się informacjami na temat swoich obserwacji i wspólnie formułują wniosek (np. W ekosystemie „B” zaobserwowano większą różnorodność gatunkową niż w ekosystemie „A”).

5. Uczniowie obliczają indeks Simpsona dla swoich badań i konfrotują otrzymane wyniki z wnioskiem płynącym z wcześniejszych obserwacji. Formułują wniosek (np. indeks Simpsona potwierdził wcześniejsze spostrzeżenia: W ekosystemie „B” występuje większa różnorodność gatunkową niż w ekosystemie „A”).

6. Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne nr 6–8.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie analizują mapę myśli i wykonują polecenie 1–4.

2. Uczniowie w dyskusji moderowanej przez nauczyciela odpowiadają na pytanie: „Po co mierzyć bioróżnorodność?”.

Praca domowa

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia interaktywne.

Materiały pomocnicze

• Karta pracy

• Karta pracy – wzór

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania mapy myśli:

Mapę myśli można wykorzystać na lekcjach wprowadzających w tematykę szeroko pojętej ekologii, poświęconych zagadnieniom ekosystemu czy populacji, a także traktujących wyłącznie o bioróżnorodności gatunkowej, ekosystemowej czy genetycznej.