Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Źródła przełomu w kulturze. Humanizm i renesans w Europie

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje, jakie przekonania i zainteresowania cechowały renesansowych intelektualistów;

• omawia osiągnięcia nauki i edukacji w renesansie;

• charakteryzuje stosunek renesansowych twórców i uczonych do wcześniejszej epoki – średniowiecza;

• analizuje znaczenie idei humanizmu dla sztuki i nauki odrodzenia.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Źródła przełomu w kulturze. Humanizm i renesans w Europie”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z treściami w sekcji „Przeczytaj” i wykonanie ćwiczenia nr 1 w sekcji „Sprawdź się”.

Faza wstępna:

1. Przybliżenie przez nauczyciela wyświetlonych na tablicy: tematu i celów lekcji. Określenie wiążących dla uczniów kryteriów sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Zalogowany na platformie nauczyciel, przy użyciu raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Uczniowie intuicyjnie tworzą mapę skojarzeń dotyczącą tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel poleca uczniom, aby opisali zmiany, jakie zaszły w mentalności ludzi początku odrodzenia. Zadaje pytania, np.: Co stało się impulsem do tej zmiany? Skąd pochodziły i jakie były wzory sztuki i kultury? W jaki sposób odnoszono się do epok wcześniejszych? Czym był i jaką rolę odegrał humanizm? Wskazani uczniowie lub ochotnicy odpowiadają na pytania, jedna osoba może uzupełniać zaproponowaną wcześniej przez uczniów mapę skojarzeń. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

2. Praca z pierwszym multimedium. Nauczyciel dzieli uczniów na osiem grup, każda z nich zapoznaje się z jednym z przedstawicieli renesansu i fragmentem tekstu źródłowego, a następnie opracowuje jego krótkie podsumowanie. Następnie reprezentanci grup przedstawiają przygotowane informacje reszcie klasy.

3. Nauczyciel czyta polecenie 2: „Przyporządkuj przytoczone wyżej teksty źródłowe do pasujących do nich zjawisk charakterystycznych dla epoki renesansu” i prosi uczniów, aby wykonali je w dotychczasowych grupach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź, udziela też uczniom informacji zwrotnej.

4. W podobny sposób – choć tym razem w parach – uczniowie wykonują polecenie 3.

5. Praca z drugim multimedium („Film edukacyjny”). Uczniowie zapoznają się z materiałem. Każdy uczeń pracuje indywidualnie, samodzielnie przygotowując odpowiedzi do poleceń i ćwiczeń wskazanych przez nauczyciela. Po wyznaczonym wcześniej czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

2. Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy wylosowanej osoby.

Praca domowa:

1. Opracuj podsumowanie tematu „Źródła przełomu w kulturze. Humanizm i renesans w Europie” w formie pytań do krzyżówki.

Materiały pomocnicze:

• Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

• Wielka historia Polski, tomy 1‑10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

• Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

• E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011.

• Wybór tekstów źródłowych do wskazanej epoki.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą wykorzystać informacje z prezentacji multimedialnej do opracowania notatki albo prezentacji będącej podsumowaniem najważniejszych idei renesansowych.

Spis nieopisanych ilustracji

• Polecenie 3 - Ilustracja 1: Antonello da Messina, Święty Hieronim w pracowni; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Polecenie 3 - Ilustracja 2: Leonardo da Vinci, Człowiek witruwiański; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Polecenie 3 - Ilustracja 3: Albrecht Dürer, Autoportret w futrze; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Polecenie 3 - Ilustracja 4: Rafael Santi, Guidobaldo da Montefeltro; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Polecenie 3 - Ilustracja 5: Pieter Bruegel Starszy, Droga krzyżowa; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Polecenie 3 - Ilustracja 6: Rafael Santi, Szkoła ateńska; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Polecenie 3 - Ilustracja 7: Domenico Ghirlandaio, Starzec; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 4 - Sukiennice w Krakowie. Widok z południowego wschodu; Mach240390, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 3.0.

• Ćwiczenie 5 - Ilustracja A: Raphael, Madonna z Dzieciątkiem Jezus, 1506‑1507 r.; Wikimedia Commons, domena publiczna.

• Ćwiczenie 5 - Ilustracja B: Giotto di Bondone, Madonna z Dzieciątkiem, 1306‑1310 r.; Wikimedia Commons, domena publiczna.