Autor: Marta Kulikowska

Temat: O języku Szewców

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• opisuje sposób stylizacji zastosowany przez autora Szewców,

• wskazuje w tekście dramatu wulgaryzmy, neologizmy, dialektyzmy i prozaizmy i rozumie cel ich wykorzystania.

• wyjaśnia, jaką funkcję pełni zróżnicowanie stylu wypowiedzi poszczególnych bohaterów dramatu

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• podająca.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „O języku Szewców”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 5 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Wyświetlenie na tablicy treści zawartych w sekcji „Wprowadzenie”. Przybliżenie przez nauczyciela tematu i celów lekcji. Określenie wiążących dla uczniów kryteriów sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika, sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, zwracając uwagę na to, kto wykonał zadane ćwiczenie. Jeśli jest taka potrzeba, wybrany uczeń uzasadnia swoje rozwiązanie.

Faza realizacyjna:

1. Burza mózgów. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie związane z tematem lekcji: Czym charakteryzuje się osobliwość języka Szewców? Następnie informuje uczniów, że będą pracować metodą burzy mózgow i, jeśli to konieczne, wyjaśnia jej zasady. Wyłania także moderatora, który będzie zapisywał pomysły na tablicy, a następnie określa czas wykonania zadania.
   Uczniowie podają swoje propozycje. Po zakończeniu fazy twórczej następuje wspólna weryfikacja pomysłów. Nauczyciel prosi uczniów, aby porównali swoje propozycje z informacjami zamieszczonymi na tablicy

2. Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, nauczyciel prosi o indywidualne zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Każdy uczestnik zajęć podczas cichego czytania wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w tekście. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki.

3. Praca z multimedium. Uczniowie dzielą się na drużyny i przystępują do rozwiązywania quizu. Zespół, który poprawnie rozwiąże quiz jako pierwszy, zostaje nagrodzony ocenami za aktywność.

4. Uczniowie, indywidualnie, rozwiązują ćwiczenia 1‑4 w sekcji „Sprawdź się”. Pierwszy uczeń, który skończy swoją pracę, podnosi rękę i od tej pory pozostali uczniowie mają minutę na udzielenie wszystkich odpowiedzi. Po upływie ustalonego czasu następuje sprawdzenie odpowiedzi na forum klasy.
   Kolejne ćwiczenie – 7 – uczniowie wykonują indywidualnie: Przeczytaj fragment artykułu prasowego dotyczącego wulgaryzmów i wypisz trzy funkcje, które według autorki spełniają słowa obelżywe. Następnie odpowiedz jednym zdaniem, czy wulgaryzmy w Szewcach służą podobnym celom. Nauczyciel kontroluje wskazywane przez uczniów odpowiedzi. Następnie uczniowie w parach dyskutują, porównując swoje odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście ich realizacji następuje omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.

2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Przygotuj się do dyskusji na temat roli wulgaryzmów w komunikacji językowej. Zastanów się nad ich rolą, przyczynami zakazu używania ich w przestrzeni publicznej. Rozważ, kiedy użycie wulgaryzmu w dziele literackim może być uzasadnione artystycznie. Możesz odnieść się do tekstu dramatu Szewcy

Materiały pomocnicze:

• Leokadia Kaczyńska, Jak prowadzić dialog z tekstem dramatycznym?, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.

• Jadwiga Kowalikowa, Kształcenie językowe. Teoria dla praktyki, w: Polonista w szkole, red. Anna Janus‑Sitarz, Kraków 2004.

• Magdalena Nowotny‑Szybistowa, Osobliwości leksykalne w języku Stanisława Ignacego Witkiewicza, Polska Akademia Nauk, Instytut Badań Literackich, Wrocław 1973.
  Fragment spektaklu Szewcy w reż. J. Stuhra, Teatr Nowy w Łodzi

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Gra edukacyjna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.