Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Macedonia Filipa II. Podboje Aleksandra Macedońskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, w jaki sposób Macedonia stała się potęgą;

• opisuje, co wydarzyło się pod Cheroneją oraz jak doszło do upadku imperium perskiego;

• określa, jak żołnierze Aleksandra dotarli do Indii;

• ocenia, czy Aleksander zasłużył na przydomek Wielki.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia cele lekcji.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji?

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego” i dotyczyć działań militarnych Filipa II oraz Aleksandra, a także stopniowej budowy państwa macedońskiego. Następnie uczniowie zadają swoje pytania dowolnie wybranej osobie z klasy, wzajemnie zadają pytania i na nie odpowiadają.

2. Nauczyciel zapowiada, że uczniowie będą pracować w parach nad tekstami źródłowymi w multimedium („Linia chronologiczna”). Ich zadaniem jest zapoznanie się z materiałami źródłowymi i wypisanie najważniejszych faktów dotyczących postaci i rządów Aleksandra, które pozwolą następnie wykonać kolejne polecenia. Ustala czas na przygotowanie.

3. Pierwsza osoba z wybranej pary czyta polecenie 2 z sekcji „Linia chronologiczna”: „Na podstawie wiedzy wyniesionej z lektury przedstawionej wyżej linii chronologicznej oznacz na mapie miejsca wymienionych bitew”, a następnie przedstawia swoją propozycję odpowiedzi. Druga osoba z pary przedstawia natomiast odpowiedź do polecenia 3 (polegającego na połączeniu danej bitwy z numerem ilustracji) i uzasadnia swój wybór. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do tych propozycji. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje, udziela także uczniom informacji zwrotnej.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel wyświetla na tablicy treść ćwiczeń 2 i 3 z sekcji „Audiobook + Sprawdź się” dotyczących rządów Filipa II. Wykonuje je wspólnie z uczniami na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania nauczyciel prosi uczniów o krótkie przedstawienie tego, w jaki sposób Macedonia stała się potęgą w regionie. Zadaje pytania: Które wydarzenia były waszym zdaniem kluczowe dla tego faktu? Który z tych dwóch władców waszym zdaniem przysłużył się bardziej wielkości Macedonii? Czy słusznie Aleksandra można nazwać Wielkim? Ochotnicy (albo wskazani uczniowie) przedstawiają swoje opinie i je uzasadniają.

2. Prowadzący powraca do pytań, które uczniowie przygotowali na początku zajęć. Czy uzyskali na nie odpowiedzi? Jeśli nie, poszukuje ich wspólnie z uczniami.

3. Na zakończenie nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

Zapoznaj się z nagraniem w sekcji „Audiobook + Sprawdź się” dotyczącym postaci Aleksandra Wielkiego, a następnie wykonaj polecenia 1‑5 z nim związane.

Materiały pomocnicze:

Kwintus Kurcjusz Rufus, Historia Aleksandra Wielkiego, tłum. L. Winniczuk, Warszawa 1976.

B. Bravo, M. Węcowski, E. Wipszycka, A. Wolicki, Historia Starożytnych Greków, t. 2, Warszawa 2009.

J.K. Davies, Demokracja w Grecji klasycznej, tłum. G. Muszyński, Warszawa 2003.

N.G.L. Hammond, Starożytna Macedonia, tłum. R. Chankowski, Warszawa 1999.

R. Kulesza, Aleksander Wielki, Warszawa 2009.

A. Ziółkowski, Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 2014.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie na podstawie informacji i tekstów zawartych w linii chronologicznej mają wybrać wydarzenie decydujące wg nich dla dalszych losów kampanii Aleksandra Wielkiego. Odpowiedź powinni uzasadnić.

Spis nieopisanych ilustracji

• Polecenie 3 - Ilustracja 1: Charles le Brun, Bitwa nad Granikiem, 1665 r., Luwr; Wikimedia Commons, domena publiczna.

• Polecenie 3 - Ilustracja 2: Charles le Brun, Aleksander i Poros, obraz Bitwy nad rzeką Hydaspes, 1673 r.; Wikimedia Commons, domena publiczna.

• Polecenie 3 - Ilustracja 3: Charles le Brun, Bitwa pod Guagamelą, Luwr; Wikimedia Commons, domena publiczna.

• Polecenie 3 - Ilustracja 4: Filoksenos z Eretrii, Mozaika przedstawiająca bitwę pod Issos, Narodowe Muzeum Archeologiczne w Neapolu; Wikimedia Commons, domena publiczna.

• Ćwiczenie 7 - Ilustracja A: Fresk przedstawiający starożytnego macedońskiego żołnierza (thorakitai) noszącego zbroję kolczą i niosącego tarczę Thureos; Wikimedia Commons, domena publiczna.

• Ćwiczenie 7 - Ilustracja B: Ilustracja greckiego hoplity; Wikimedia Commons, domena publiczna.