Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Autor: Piotr Obolewicz

Przedmiot: Język polski

Temat: Ślady baroku we współczesnej kulturze. Dialog z tradycją

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
IV. Samokształcenie.
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Porównasz problematykę współczesnych tekstów literackich z programem epoki baroku.

  • Wskażesz obecność spuścizny sarmackiej we współczesnej Polsce.

  • Wyjaśnisz, na czym polega koncept wiersza Stanisława Barańczaka Południe.

  • Określisz funkcję środków stylistycznych w wierszu Stanisława Grochowiaka.

  • Omówisz filozoficzny wymiar wiersza Lekcja anatomii (Rembrandta).

Cele operacyjne. Uczeń:

  • wykorzystuje wiedzę o języku w odczytaniu sensów zawartych w strukturze głębokiej tekstów literackich;

  • przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

  • wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty;

  • przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • burza mózgów.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Ślady baroku we współczesnej kulturze. Dialog z tradycją”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i o przygotowanie odpowiedzi na polecenia.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom cele zajęć oraz wspólnie ustala z nimi kryteria sukcesu.

  2. Raport z przygotowań. Zalogowany na platformie nauczyciel, przy użyciu raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Wybrani uczniowie prezentują efekty pracy w domu. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje.

Faza realizacyjna:

  1. Burza mózgów. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie związane z tematem lekcji: W jaki sposób we współczesnej kulturze mogą być obecne nawiązania do kultury dawnych epok, zwłaszcza do epoki baroku? Następnie informuje uczniów, że będą pracować metodą burzy mózgow i, jeśli to konieczne, wyjaśnia jej zasady. Wyłania także moderatora, który będzie zapisywał pomysły na tablicy, a następnie określa czas wykonania zadania.
    Uczniowie podają swoje propozycje. Po zakończeniu fazy twórczej następuje wspólna weryfikacja pomysłów. Nauczyciel prosi uczniów, aby porównali swoje propozycje z informacjami zamieszczonymi na tablicy

  2. Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z treścią medium w sekcji „Audiobook”. Tworzą notatkę podsumowującą nową wiedzę. Następnie wykonują polecenie: Prześledź zabiegi językowe i kompozycyjne zastosowane przez S. Barańczaka i porównaj je z poznanymi wcześniej konstrukcjami w poezji barokowej. Przedstaw wnioski wynikające z tego porównania.

  3. Praca z drugim multimedium. Uczniowie pracują w parach. Zapoznają się z multimedium w sekcji „Ilustracja interaktywna”. Następnie analizują treść zadania: Nazwij co najmniej cztery środki stylistyczne zastosowane w wierszu Grochowiaka. Wypisz ich przykłady oraz określ ich funkcję, dyskutują i zapisują wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o podsumowanie zgromadzonej wiedzy, zadając pytania:
    – Którzy poeci polskiego baroku mogli stanowić inspirację dla refleksji wpisanej w utwór Stanisława Barańczaka Południe i dla sposobu jej przedstawienia?
    – Dlaczego poeta zastosował taki układ wiersza?
    – Uzasadnij, że obraz Lekcja anatomii doktora Tulpa staje się dla Stanisława Grochowiaka pretekstem do rozważań filozoficznych. Czego one dotyczą?

Praca domowa:

  1. Uczniowie wykonują polecenie 1 z sekcji „Galeria zdjęć interaktywnych”.

  2. Uczniowie przerysowują do zeszytów schemat z sekcji „Przeczytaj” i uzupełniają go o przykłady współczesnych nawiązań do sztuki baroku.

Materiały pomocnicze:

  • Wiesław Limont, Psychologiczne podstawy myślenia metaforycznego, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.

  • Rolf Toman, Sztuka baroku. Architektura, rzeźba, malarstwo, Warszawa 2007.

  • Seria filmów dokumentalnych BBC, Potęga sztuki, odcinek: Rembrandt

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.