Dla nauczyciela
Autor: Bożena Święch
Przedmiot: język polski
Temat: Propaganda i agitacja – sztuka czasów wojny
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosują kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
7) odróżnia dzieła kultury wysokiej od tekstów kultury popularnej, stosuje kryteria pozwalające odróżnić arcydzieło od kiczu.
II. Kształcenie językowe.
1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:
3) rozpoznaje argumentacyjny charakter różnych konstrukcji składniowych i ich funkcje w tekście; wykorzystuje je w budowie własnych wypowiedzi;
4) rozumie rolę szyku wyrazów w zdaniu oraz określa rolę jego przekształceń w budowaniu znaczenia wypowiedzi.
2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:
7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym(…).
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:
1) rozumie pojęcie znaku językowego oraz języka jako systemu znaków; rozróżnia typy znaków i określa ich funkcje w tekście;
2) zna pojęcie aktu komunikacji językowej oraz jego składowe (komunikat, nadawca, odbiorca, kod, kontekst, kontakt);
3) rozpoznaje i określa funkcje tekstu (informatywną, poetycką, metajęzykową, ekspresywną, impresywną – w tym perswazyjną);
4) rozpoznaje zjawiska powodujące niejednoznaczność wypowiedzi (homonimie, anakoluty, elipsy, paradoksy), dba o jasność i precyzję komunikatu.
Zakres rozszerzony
II. Kształcenie językowe.
2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:
1) rozumie i wyjaśnia różnice między etymologicznym a realnym znaczeniem wyrazu;
5) określa właściwości języka jako nośnika i przekaźnika treści kulturowych.
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:
3) określa funkcje języka: poznawczą (kategoryzowanie świata), komunikacyjną (dostosowanie języka do sytuacji komunikacyjnej) oraz społeczną (budowanie wspólnoty regionalnej, środowiskowej, narodowej);
4) określa rolę języka w budowaniu obrazu świata.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
- rozpoznaje cechy propagandy stosowane w polskich plakatach wojennych;
- identyfikuje środki propagandowe w polskich plakatach wojennych;
- tworzy plakat potępiający wojnę;
- dopasowuje defincję funkcji do jej nazwy;
- ocenia efekty pracy swojej i kolegów.
Strategie nauczania:
konstruktywizm.
Metody i techniki nauczania:
praca z plakatem;
rozmowa kontrolowana;
przekład intersemiotyczny;
metoda ćwiczeń przedmiotowych;
praca z tekstem teoretycznym;
analiza i analiza porównawcza.
Formy zajęć:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego;
samokształcenie.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica/karty flipchart;
farby plakatowe.
Przebieg zajęć
Faza wstępna
1. Nauczyciel prosi uczniów o odtworzenie treści ukazanych na zapamiętanym przez nich przypadkowo bilbordzie.
2. Uczniowie wyliczają zapamiętane elementy i ustalają, co spowodowało, że dana treść pozostała w ich pamięci.
3. Nauczyciel podsumowuje wypowiedzi uczniów i wprowadza do tematu dotyczącego plakatu o charakterze propagandowym.
Faza realizacyjna
1. Uczniowie zapoznają się z e‑materiałem i na jego podstawie przygotowują wypowiedź uzasadniającą funkcjonalność plakatów w czasie wojny. W swoich wypowiedziach wykorzystują tytuły porządkujące e‑materiał: Sztuka w służbie propagandy, Plakat jako medium propagandy, Wojna na obrazy, Plakat wojenny jako komunikat.
2. Uczniowie korzystają z galerii zdjęć interaktywnych i wypisują cechy wspólne plakatów z wojny polsko‑bolszewickiej oraz II wojny światowej.
3. Uczniowie dobierają definicje do ich funkcji podanych w tabeli.
funkcja ekspresywna | |
funkcja perswazyjna | |
funkcja wychowawcza | |
funkcja fatyczna |
Do uzupełnienia:
przykucie uwagi odbiorcy
ukształtowanie systemu wartości odbiorcy
przekonanie odbiorcy do zaangażowania w walkę z wrogiem
wyrażenie nienawiści do wroga bądź miłości do ojczyzny.
Faza podsumowująca
1. Uczniowie przygotowują w grupach plakaty propagujące pokój/potępiające wojnę.
2. Nauczyciel tak aranżuje przestrzeń klasy, aby stała się galerią dla uczniowskich plakatów.
3. Nauczyciel ocenia wraz z uczniami efekty ich pracy i zwraca uwagę na kreatywne wykorzystanie mechanizmów plakatu propagandowego.
Zadanie domowe
1. Nauczyciel formułuje polecenie pracy domowej:
Wypisz i nazwij zastosowane w plakatach z galerii zdjęć środki językowe typowe dla wojennego plakatu propagandowego, możesz wykorzystać formę tabeli.
Materiały pomocnicze:
Anna Ślósarz, Plakat i reklama na lekcjach języka polskiego, ORE 2015
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Plakaty z interaktywnej galerii mogą stanowić kontekst kulturowy do omawiania lektur, których akcja rozgrywa się w czasach przedstawionych na plakatach.