Autor: Marcin Sawicki

Przedmiot: historia

Temat: Wojna z Turcją. Cecora i oblężenie Chocimia.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

XXII. Polityka wewnętrzna i zagraniczna Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII w.

zakres podstawowy

Uczeń:

1) omawia konflikty wewnętrzne i zewnętrzne Rzeczypospolitej Obojga Narodów w okresie panowania Wazów;

zakres rozszerzony

1) wyjaśnia wewnętrzne i międzynarodowe uwarunkowania XVII‑wiecznych konfliktów Rzeczypospolitej Obojga Narodów;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie,

• kompetencje cyfrowe.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia przyczyny wojny Rzeczypospolitej z Turcją;

• wskazuje elementy legendarne w biografiach Żółkiewskiego oraz Chodkiewicza;

• tłumaczy znaczenie bitew pod Cecorą i Chocimiem – z punktu widzenia mieszkańców Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XVII w. oraz przyszłych pokoleń.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm,

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca,

• praca ze źródłami,

• praca z mapą,

• drzewo decyzyjne,

• tworzenie narracji historycznej.

Formy zajęć:

• praca w parach,

• praca w grupach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery,

• mapa,

• rzutnik.

Przebieg zajęć

Przed lekcją:

Przed lekcją uczniowie zapoznają się z tekstem w sekcji „Wprowadzenie” oraz wypisują przyczyny wojny Rzeczypospolitej z Turcją w latach 1620–1621.

Faza wstępna

1. Nauczyciel odczuje wyświetlony na tablicy temat lekcji oraz cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej?

Faza realizacyjna

1. Rekapitulacja wtórna w formie pogadanki. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania: Jakie były główne cele polityki zagranicznej ostatnich Jagiellonów? Dlaczego ostatni Jagiellonowie unikali konfliktów z Turcją? Wskazana osoba (lub ochotnik) udziela odpowiedzi, pozostali uczniowie mogą ją uzupełnić, jeśli uznają, że pominięte zostały ważne informacje. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

2. Nauczyciel przypomina uczniom, że mieli wypisać przyczyny wojny Rzeczypospolitej z Turcją w latach 1620–1621. Na podstawie pracy domowej uczniowie tłumaczą przyczyny wybuchu wojny Rzeczypospolitej z Turcją. Mogą to zrobić w parach: jedna osoba opowiada, druga wskazuje na mapie obszary sporne pomiędzy Rzecząpospolitą a Osmanami. Uczniowie odnajdują i wskazują miejscowości: Jassy, Chocim, Cecora.

3. Opowiadanie nauczyciela o bitwie pod Cecorą. Jej uzupełnieniem będzie praca uczniów ze schematem interaktywnym. Nauczyciel poleca, aby uczniowie zapoznali się ze schematem i towarzyszącymi mu materiałami źródłowymi, a następnie – pracując w parach – wyjaśnili, w jakim celu autor obrazu zdecydował się nawiązać do historii mitycznego bohatera trojańskiego – Hektora. Wybrana para przedstawia propozycję swojej odpowiedzi.

4. Uczniowie wykonują ćwiczenie 3 z bloku ćwiczeń. Nauczyciel prosi, aby przygotowali drzewo decyzyjne, którego zagadnieniem będzie pytanie: Czy hetman postąpił słusznie, pozostając na polu bitwy w obliczu klęski? Uczniowie pracują indywidualnie, po określonym czasie następuje omówienie wybranego drzewa decyzyjnego. Nauczyciel tłumaczy, w jaki sposób wydarzenia bitwy pod Cecorą wpłynęły później na powstanie mitu niezłomnego hetmana, obrońcy chrześcijaństwa.

5. Praca w grupach. Uczniowie w oparciu o ćwiczenie 5 przedstawiają przebieg kampanii chocimskiej Chodkiewicza.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania wybrani uczniowie dokonują własnej oceny postawy hetmana Żółkiewskiego. Wyjaśniają znaczenie obrony Chocimia. Tłumaczą, dlaczego w późniejszych wiekach postaci hetmanów uległy heroizacji.

2. Wskazany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów. Może ocenić pracę wylosowanej grupy.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują polecenie 2 i 3 z sekcji „Schemat interaktywny”.

Materiały pomocnicze:

Besala J., Stanisław Żółkiewski, Warszawa 1988.

Konopczyński W., Dzieje Polski nowożytnej, t. 1, Warszawa 1986.

Markiewicz M., Historia Polski 1492–1795, Kraków 2011.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się ze schematem przed lekcją i wykonać dołączone do niego polecenia. Wówczas w trakcie lekcji odczytują swoje odpowiedzi i następuje koleżeńska ocena prac (pkt 3 fazy realizacyjnej).