Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Autor: Marta Kulikowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Z jakich wzorów czerpali polscy symboliści?

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
IV. Samokształcenie.
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;
6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
3) rozpoznaje w utworach cechy prądów literackich i artystycznych oraz odczytuje ich funkcje;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach: esej, interpretacja porównawcza, reportaż, felieton.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

  • wskazuje najważniejsze cechy poetyki symbolistycznej, charakteryzuje m.in. pejzaż wewnętrzny;

  • interpretuje wybrane wiersze polskich symbolistów;

  • wskazuje związki między twórczością polskich symbolistów i twórczością poetów francuskich i belgijskich;

  • przedstawia środki artystycznego wyrazu charakterystyczne dla poezji i malarstwa symbolizmu.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Z jakich wzorów czerpali polscy symboliści?”. Następnie prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z utworami w e‑materiale: Paula Verlaine'a, Tadeusza Micińskiego, Charles'a Baudelaire'a i Kazimierza Przerwy‑Tetmajera zamieszczonymi w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie powinni utwory przeczytać i przygotować się do ich omówienia: przygotować wstępne informacje, które pozwolą umiejscowić teksty w kontekstach, np. biograficznym i/lub historycznoliterackim.

  2. Przekład intersemiotyczny. Chętni uczniowie przygotowują krótki film (teledysk) jako ilustrację do utworu poetyckiego w e‑materiale: Tajemnica Leopolda Staffa. Film mogą przygotować na telefonach komórkowych lub wykorzystać szablony do animacji dostępne w internecie.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

  1. Wybrany przed lekcją uczeń (uczniowie) prezentuje film ilustrujący wiersz Leopolda Staffa Tajemnica. Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela oceniają trafność prezentacji, jej związek z tekstem. Nauczyciel wykorzystuje tę dyskusję do rozpoczęcia rozmowy wprowadzającej, która ma pomóc ustalić cechy poetyki symbolistycznej.

  2. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Notują w zeszytach najważniejsze hasła dotyczące poetyki symbolizmu. Następnie wysłuchują audiobooka i wykonują ćw. 1 z sekcji „Audiobook”. Po upływie wyznaczonego czasu nauczyciel ocenia poprawność wykonania zadania, prosząc wybranych uczniów o prezentację ich odpowiedzi.

  3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. W ramach podsumowania uczniowie wykonują w parach ćw. 1‑3 i 5 z sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonania zadań, omawiając je z uczniami.

  4. Ostatnie ćwiczenie, 7 z sekcji „Sprawdź się”, uczniowie wykonują indywidualnie. Nauczyciel prosi wybranego ucznia o zaprezentowanie odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

  1. Na zakończenie lekcji nauczyciel zadaje pytania podsumowujące: Do jakich poetów odwoływali się polscy symboliści? Wymień motywy typowe dla poezji symbolistycznej. Jakie środki artystycznego wyrazu wykorzystywali twórcy tego nurtu?

  2. Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.

Praca domowa:

  1. Poszukaj wśród młodopolskich wierszy utworów, w których pojawiają się pejzaże wewnętrzne o ponurym nastroju. Zastanów się, czy zachowały do dziś wartość artystyczną. Przygotuj się do dyskusji na ten temat.

  2. Zainteresowani uczniowie mogą dodatkowo wykonać ćw. 8 z e‑materiału (rozprawka).

Materiały pomocnicze:

  • Anna Pilch, Hermeneutyka jako metoda interpretowania tekstów poetyckich, w: Polonista w szkole, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków 2004.

  • Zenon Uryga, Odbiór liryki w klasach maturalnych, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.

  • Jean Cassou, Encyklopedia symbolizmu, Warszawa 1992.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.