Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Autor: Maria Gniłka‑Somerlik

Przedmiot: Język polski

Temat: Wiersz bez światła. Interpretacja utworu Marcina Świetlickiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
II. Kształcenie językowe.
1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:
1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • dostrzega różnicę między dosłownym a metaforycznym rozumieniem sytuacji lirycznej;

  • wskazuje środki stylistyczne w wierszu Marcina Świetlickiego;

  • analizuje funkcjonalność użytych form w wierszu poety;

  • wyjaśnia sytuację podmiotu lirycznego wykreowanego na poetę w utworze Wiersz bez światła.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • mapa myśli.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

Uczniowie mają za zadanie zapoznać się ze „Wstępem” i sekcją „Przeczytaj” z e‑materiału i sporządzić notatkę na temat celów interpretacji tekstu literackiego oraz cech poezji Marcina Świetlickiego.

Faza wprowadzająca

Lekcja rozpoczyna się odczytaniem przez wybranych uczniów notatek na temat celów interpretacji. Nauczyciel pomocniczo zadaje pytania:

  • czy sytuację liryczną zawsze należy traktować dosłownie?

  • na czym polega interpretacja?

  • czy sytuacje dnia codziennego rzeczywiście – tak jak proponuje Marcin Świetlicki – mogą być materiałem na wiersz metafizyczny?

Po krótkim podsumowaniu odpowiedzi uczniów udzielonych w ogólnoklasowej dyskusji, nauczyciel podaje temat lekcji.

Faza realizacyjna

  1. Praca z multimedium

    Nauczyciel poleca uczniom wysłuchanie audiobooka w sekcji „Audiopowtórka”. Następnie zadaniem uczniów jest analiza utworu Wiersz bez światła (w tym środków stylistycznych i struktury) za pomocą wspólnie udzielonych odpowiedzi na polecenia: 1 i 2. Następnie uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie 1. w sekcji „Audiopowtórka”, a nauczyciel omawia i ocenia wyniki ich pracy.

  2. Mapa myśli

    Uczniowie dokonują interpretacji wiersza Marcina Świetlickiego Wiersz bez światła. Poszukują ukrytych sensów w utworze, analizują tytuł. Uzupełniają w tym celu mapę myśli w sekcji oraz odpowiadają na dołączone polecenia.

Faza podsumowująca

Nauczyciel w podsumowaniu lekcji prosi uczniów o padanie przykładów metafor związanych z pojęciem światła. Propozycje te mogą pochodzić z literatury, ale także  z języka potocznego. Wspólnie z całym zespołem klasowy omawia ich znaczenie.

Praca domowa:

Uczniowie tworzą w e‑materiale mapę myśli (ćwiczenie 2. z sekcji „Audiopowtórka”) dotyczącą podmiotu lirycznego w wierszu Marcina Świetlickiego.

Materiały pomocnicze:

Katarzyna Niesporek, „Ja” Świetlickiego, Katowice 2014.

Paweł Panas, Opisanie świata. Szkice o poezji Marcina Świetlickiego, Kraków 2014.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie w celu wykonania pracy domowej mogą ponownie odsłuchać nagranie w sekcji „Audiopowtórka”. Mogą to również zrobić przed planowaną formą sprawdzenia wiedzy.